Recent publiceerde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) nieuwe cijfers over de ontwikkeling van het ziekteverzuim bij Nederlandse organisaties. De afgelopen jaren, voornamelijk sinds 2017, is een duidelijke stijging zichtbaar in het ziekteverzuim. Waar het verzuimpercentage in het eerste kwartaal van 2017 nog op 4,3% lag, is dat percentage inmiddels gegroeid naar 5,7% in het eerste kwartaal van dit jaar. Overigens ligt dit percentage iets lager dan in hetzelfde kwartaal van 2022: 6,3%.

Uit dezelfde cijfers van het CBS blijkt dat het voornamelijk voor grotere bedrijven met tenminste honderd medewerkers belangrijk is om in te zetten op het terugdringen van het (langdurig) ziekteverzuim. Hier ligt het verzuimpercentage aanmerkelijk hoger dan bij kleine bedrijven met een personeelsbestand van maximaal tien medewerkers: 6,5 tegenover 3,1 procent in het eerste kwartaal van 2023. Ook bij middelgrote bedrijven krijgen HR-adviseurs met uitdagingen te maken: met een verzuimpercentage van 5,0 procent ligt het verzuim ook hier fors hoger dan bij kleine bedrijven.

Hoge kosten en in gevaar komende continuïteit
Een hoog ziekteverzuim brengt verschillende risico’s met zich mee. Gedeeltelijk worden deze risico’s, zoals de hoge kosten als gevolg van de verplichte loondoorbetaling, afgedekt met een verzekering bij een verzuimverzekeraar. Zo’n verzuimverzekeraar dekt niet alleen de kosten, maar biedt vaak ook ondersteuning aan HR-personeel bij een re-integratie na een langdurig verzuim.

Een ander belangrijk risico is het in gevaar komen van de continuïteit van processen binnen een organisatie, als een groot deel van het personeelsbestand (langdurig) afwezig is door ziekte. Het kost HR-adviseurs de laatste jaren bijzonder veel moeite om open vacatures gevuld te krijgen, door de enorme krapte op de arbeidsmarkt. Een medewerker die langere tijd niet zal werken kan als gevolg daarvan nauwelijks worden vervangen. Het intrekken van de verloven van andere medewerkers is doorgaans eveneens geen optie: het zou het werkplezier van collega’s sterk verminderen.

Groeiende werkdruk door afwezigheid collega’s
Niets doen is ook geen optie: het leidt tot een fors stijgende werkdruk bij collega’s die het werk van afwezigen op moeten pakken naast hun eigen taken. Die toenemende werkdruk kan vervolgens leiden tot een verdere groei in het ziekteverzuim.

Rol van een HR-adviseur bij het terugdringen van het ziekteverzuim
Voor HR-adviseurs zijn er verschillende manieren waarop zij een bijdrage kunnen leveren aan het terugdringen van het ziekteverzuim binnen een organisatie. Zo wordt het sterk aangeraden om periodiek een MTO, een medewerkerstevredenheidsonderzoek, te faciliteren. Het biedt medewerkers de mogelijkheid hun mening te uiten over aspecten als werkplezier, werkdruk en bijvoorbeeld de geboden werkomgeving. Op basis van de uitkomsten van zo’n MTO kunnen doelgerichte verbeteringen worden doorgevoerd in de bedrijfsvoering van organisaties. Daarbij maakt het jaarlijks organiseren van een MTO het mogelijk om resultaten te vergelijken en trends over meerdere jaren te signaleren.

In algemene zin is het belangrijk om te werken aan een open bedrijfscultuur, waarin medewerkers de mogelijkheid hebben hun mening te laten horen. Dat zonder dat hier direct consequenties aan worden verbonden.

Signaleren van toekomst verzuim steeds lastiger
Nu organisaties vaker hybride werken wordt het steeds lastiger om signalen van een potentieel toekomstig verzuim in een vroeg stadium te herkennen. Dit is belangrijk om tijdig bij te kunnen sturen, door de werkdruk voor een specifieke medewerker te verminderen. Tevens kan het signaal zijn van iets wat veel breder binnen de organisatie speelt; informeer ook eens bij andere afdelingen hoe de werkdruk daar ervaren wordt door medewerkers.

Waar men elkaar voorheen zag bij de koffieautomaat, wordt tegenwoordig steeds meer vanuit een kantoor aan huis gewerkt. Korte gesprekken om te informeren hoe het met collega’s gaat komen hierdoor minder vaak voor. Een MTO helpt signalen op te merken.

Trek nieuwe medewerkers aan om werkdruk te verlagen
Een andere concrete manier om als HR-medewerker invloed uit te oefenen op het terugdringen van het ziekteverzuim binnen organisaties is het werven van nieuw personeel. Het aannemen van extra personeel zal al snel leiden tot een verminderde werkdruk voor de huidige medewerkers van de organisatie. Een (langdurig) zieke medewerker kan hierdoor makkelijker worden opgevangen, zonder bang te hoeven zijn dat al snel een aantal collega’s zullen volgen.

Let bij het werven van nieuw personeel op de secundaire arbeidsvoorwaarden die geboden worden. Verschillende aspecten zijn hierin belangrijk voor werkzoekenden:

• Vrijheid: medewerkers willen de mogelijkheid hebben om hun werkdagen zelf in te kunnen delen. Rond het middaguur willen zij de kinderen van school kunnen halen, waarbij zij aan het eind van de dag een uurtje langer doorwerken. De vrijheid zit daarnaast in de mogelijkheid om meerdere dagen vanuit huis te werken.
• Gezondheid: toon in de secundaire arbeidsvoorwaarden op welke manier je organisatie inzet op het stimuleren van de gezondheid van medewerkers. Denk aan het faciliteren van een abonnement op de sportschool, het bieden van gratis fruit op kantoor, enzovoorts.
• Ontwikkeling: laat zien op welke manier medewerkers zich binnen de organisatie kunnen ontwikkelen. Welk budget is er beschikbaar om trainingen en opleidingen te volgen?