De Nederlandse economie krimpt, berekende het CPB, en dat is pijnlijk goed te merken op de arbeidsmarkt. De werkloosheid loopt op en de lonen houden de inflatie niet bij. De arbeidsmarkt is nu zo ruim, dat tegenover elke vacature bijna vijf werklozen staan.

De Nederlandse economie kromp in het derde kwartaal van 2012 met 1% en ook voor het vierde kwartaal is geen groei te verwachten. Dat stelt het Centraal Planbureau in de decemberraming 2012, waarin ook de raming voor 2013 is opgenomen.

De afkalving van de economie gaat op de eerste plaats ten koste van de werkkrachten met de zwakste arbeidsmarktpositie. Zo daalde in 2012 het aantal arbeidsmigranten al flink. Dat arbeidsmigranten de gevolgen van de productiedaling als eerste hebben gemerkt, komt waarschijnlijk doordat zij over het algemeen een flexibele arbeidsrelatie hebben, die eenvoudig kan worden beëindigd.

Werkloosheid naar hoogste niveau sinds 1996
In 2012 loopt de werkloosheid op tot 5,75% van de beroepsbevolking. Er zijn minder vacatures , terwijl de beroepsbevolking groeit. Het werkloosheidspercentage loopt in 2013 verder op tot 6%, vooral door een daling van de werkgelegenheid, zowel bij de overheid als in bedrijven. In 1996 lag de werkloosheid voor het laatst op dit niveau.

Organisaties passen met een vertraging hun personeelsbestand aan op een daling in de productie. Maar in oktober 2012 schoot het aantal ontslagen wel scherp omhoog. Dat is een signaal dat de arbeidsmarkt zich de komende maanden waarschijnlijk minder positief zal ontwikkelen.

Arbeidsmarkt ruimer dan ooit
Door een daling van het aantal vacatures en een oplopende werkloosheid is de arbeidsmarkt sinds het begin van de financiële crisis in 2008 nog niet zo ruim geweest. In oktober 2012 stonden er tegenover elke vacature bijna vijf werklozen.

Maar ondanks de ruime arbeidsmarkt en daarmee lage kansen op het vinden van een baan, is het aantal personen dat actief is op de arbeidsmarkt, in 2012 binnen een relatief kort tijdsbestek flink toegenomen. Vooral meer jongeren en vrouwen tussen de 25 en 44 jaar hebben zich op de arbeidsmarkt aangeboden. Veel vrouwen solliciteren naar werk, uit vrees dat hun partner werkloos zou worden.

Opnieuw lager loon dan inflatie
De reële lonen zullen in 2013 naar verwachting dalen, net als dit jaar. Dit jaar stijgen de contractlonen in de marktsector met 1,75%; volgend jaar is de toename met 2% niet veel groter.

Op dit moment is voor bijna een kwart van de bedrijven in de marktsector een cao afgesloten. De gemiddelde loonstijging van deze contracten bedraagt 1,6%. Vanwege de oplopende inflatie is de verwachting dat de loonstijging bij de nog af te sluiten contracten iets groter zal zijn. De contractlonen in de zorg volgen komend jaar waarschijnlijk de marktsector. Voor ambtenaren geldt voor 2013 een nullijn.