De coronacrisis kost mensen hun baan en dat zijn vooral flexwerkers en zelfstandigen. Zij krijgen de zwaarste klappen in de coronacrisis. Het noodpakket van de overheid houdt de werkgelegenheid nu nog redelijk overeind, maar toch zal de werkloosheid fors oplopen naar 7 procent in 2021. De echte toename van de werkloosheid wordt dit jaar pas na de zomervakantie verwacht, als de grote werkgevers reorganisatieplannen gaan doorvoeren. De vacaturemarkt heeft de grootste krimp overigens nu wel gehad, maar er zijn zorgen over banen die niet geschikt zijn voor de 1,5-metereconomie. HR-professionals kunnen wel op 1,5 meter hun werk blijven doen.

Door de coronacrisis, krimpt de Nederlandse economie in 2020 met 6 procent. Deze plotselinge terugval komt omdat de economische activiteiten in één klap met zo’n 10 à 15% zijn teruggevallen, volgens het Centraal Planbureau in de juniraming voor 2020. In 2021 zal de economie weer met 3 procent groeien. Dan moet het overigens niet tegenzitten, bijvoorbeeld door een onbeheersbare tweede coronagolf.

Werkloosheid loopt snel op
De economische malaise gaat binnenkort extra zichtbaar worden in de werkloosheidscijfers, want de werkloosheid verdubbelt volgens het CPB waarschijnlijk naar 7 procent in 2021. Dat gaat erg snel fout, want in 2019 was er nog een laagterecord van 3,4 procent werkloosheid. Als het zwartste scenario van de tweede golf werkelijkheid wordt, zou de werkloosheid kunnen oplopen naar wel 10 procent. Als een tweede golf uitblijft, maar de economie wereldwijd niet goed opstart, kan de werkloosheid zelfs nog verder oplopen naar boven de 10 procent.

Voor het lopende jaar zal het werkloosheidscijfer de 5 procent aantikken. Dat het nu al niet sneller mis gaat, komt door de overheidsmaatregelen (zoals de NOW) waardoor banen voorlopig behouden blijven. Eind mei was voor ruim een vijfde van de werknemers de loonkostensubsidie NOW aangevraagd. Daarnaast maakte ruim een vijfde van de zelfstandigen gebruik van de Tozo-regeling. Desondanks is het aantal werkzame personen in april al met 160.000 personen gedaald ten opzichte van maart 2020, vooral doordat tijdelijke contracten niet zijn verlengd en minder mensen zijn aangenomen.

Vooral werkenden zonder vast contract geraakt
Bijna 40% van de werkenden in Nederland heeft een flexibel contract of is zzp’er en juist deze mensen zijn het hardst geraakt door de coronacrisis. De tweedeling op de arbeidsmarkt met een grote groep flexwerkers en zelfstandigen is volgens het CPB dan ook dé zere plek van de Nederlandse economie.

Werknemers met een flexibel contract verliezen eerder hun baan dan mensen met een vast contract. Daarnaast werken mensen met flexcontracten vaker in sectoren die het zwaarst getroffen zijn door de coronamaatregelen, zoals de horeca, cultuursector en de uitzendsector. Zelfstandigen zagen hun werkuren in maart en april meer dan twee keer zo sterk dalen als werknemers. Het aantal uitzenduren lag van eind april tot eind mei bijna een kwart lager dan een jaar eerder.

Lonen minder hard omhoog in 2021
Tot de coronacrisis werden in cao’s steeds hogere loonstijgingen afgesproken. Dat had te maken met de krappe arbeidsmarkt en de mooie groeicijfers. Maar de komende jaren zal de loonstijging onder druk staan door de snel stijgende werkloosheid en de onzekere economische vooruitzichten. De loonstijging in cao’s zwakt daarom weer af van +3% in 2020 naar +1% in 2021.

Begin mei moest nog voor 29% van de cao’s een akkoord voor 2020 worden bereikt. Waarschijnlijk zal in de meeste van deze cao’s helemaal geen loonstijging meer worden afgesproken. Voor 2021 moet nog voor 79% van de cao’s een akkoord worden bereikt. Ook daarin zal de loonstijging waarschijnlijk heel beperkt zijn.

Twijfels over doorgaan coronanoodhulp
De overheidsschuld loopt op van 47 naar 62 procent, maar blijft daarmee keurig in de buurt van de randvoorwaarden van de Euro. Volgens het CPB staat het kabinet wel voor de vraag hoe de coronasteunpakketten er straks uit moeten zien. Het huidige steunpakket heeft de eerste klap goed opgevangen, maar het is puzzelen hoe het daarmee verder moet.

Bij een tweede golf van besmettingen zullen er weer beperkingen komen voor bedrijven. Dan ligt het voor de hand om ook weer met een noodpakket steun te bieden aan getroffen bedrijven. Als een tweede golf uitblijft, moet de steun juist voorzichtig worden afgebouwd. Maar de mate waarin de overheid kan terugtreden is afhankelijk van het hersteltempo van de economie. Bij matig herstel is het risico reëel dat een te snelle afbouw de problemen kan verdiepen, waarschuwt het CPB. Het herstel kan sneller gaan, als het kabinet internationaal samenwerkt bij de aanpak van de crisis. Ook helpt het om grote investeringen naar voren te halen, bijvoorbeeld in woningbouw en de energietransitie.

Vacaturemarkt krimpt nauwelijks meer
Sinds de intelligente lockdown zijn er gemiddeld 28 procent minder vacatures geplaatst, meldt arbeidsmarktadviesbureau Intelligence Group. Het bureau analyseerde met Jobdigger de gegevens van alle vacatures in Nederland tot en met 7 juni 2020. De grootste klap aan de vraagkant van de arbeidsmarkt ligt daarin bij directe werkgevers (profit en non-profit) met een krimp van 37%, terwijl de krimp bij bemiddelaars kleiner is (-22%).

De vraag naar personeel was eerder al aan het dalen, waardoor de totale krimp sinds januari 2020 op -38% komt. Daarmee is het huidige vacatureniveau vergelijkbaar met dat van begin 2018. Afgelopen week waren er in Nederland ruim 36.342 nieuwe online vacatures, het op een na laagste niveau sinds begin maart 2020. Sinds de lockdown zijn er in Nederland toch nog bijna een half miljoen nieuwe vacatures online geplaatst (491.000).

Banen die wel en niet coronaproof zijn
Volgens Geert-Jan Waasdorp, Directeur Intelligence Group, maken werk en arbeidsmarkt een grote transitie door, sinds de coronacrisis. “Werkplekken en werkomgevingen zijn veranderd, manieren van werven en solliciteren veranderen en de arbeidsmarkt verliest haar dynamiek. Toch blijft er vooralsnog schaarste en is er voldoende actuele vraag naar arbeidspotentieel. De echte groei van de werkloosheid wordt op z’n vroegst pas na de zomervakantie verwacht, als de grote werkgevers reorganisatieplannen gaan uitvoeren.”

Uit onderzoek van Intelligence Group onder 2.023 werkzame personen uit de Nederlandse beroepsbevolking blijkt overigens dat bijna de helft (47%) van de mensen in Nederland werkt in een vakgebied dat zich goed leent voor de 1,5-metereconomie. Daar zit ook het HR-vakgebied bij.

Van de werkende beroepsbevolking werkt 35 procent in vakgebieden dat zich niet of minder goed leent voor de 1,5 meter economie.

MIS NIKS: Abonneer je op de gratis Personeelsnet-nieuwsbrief

Doorsturen: