24 april 2023 17:25 ZZP'ers en flexkrachten Arbeidsmarkt Werving en selectie

Zzp'ers willen niet terug naar loondienst: 3 trends voor HR-professionals om op te letten

Door de krappe arbeidsmarkt, hebben zelfstandigen die een reguliere baan ambiëren,de afgelopen jaren volop kansen gehad om weer in dienst te komen bij een werkgever. Van de zzp’ers die nu nog steeds zelfstandig zijn, is het aandeel dat liever in loondienst zou willen werken dan ook geslonken naar één op de tien. Opvallend is dat vooral zzp’ers in praktische beroepen liever zelfstandig blijven dan voor een baas te moeten werken. HR-professionals moeten inspelen op de behoefte van zzp’ers om zelfstandig te blijven, als ze talent voor de organisatie beschikbaar willen houden.

Zzp’ers willen steeds minder terugkeren naar een baan in loondienst, zo blijkt uit een analyse van Intelligence Group. Maar toekomstige ontwikkelingen kunnen die wens van zzp'ers wellicht doorkruisen.

Nog maar 1 op de 10 zzp’ers wil terug in dienst
In 2015 wilde nog 18 procent van de zzp’ers terug in loondienst, in 2022 is dat gedaald tot 10 procent. Daarnaast is de groep zzp’ers die expliciet aangeeft niet terug te willen naar loondienst gestegen van 43 procent in 2015 tot 55 procent in 2022.

De groep die ‘misschien’ wil terugkeren in loondienst blijft nagenoeg stabiel op een derde van de gehele doelgroep. Dit geldt voor alle opleidingsniveaus, maar praktisch opgeleiden hebben een nog sterkere voorkeur voor het zzp-schap dan theoretisch opgeleiden.

Zzp’ers hebben alle kans gehad om in loondienst te gaan
De belangrijkste reden waarom zzp’ers niet terug willen naar loondienst is dat zij de voordelen van het zzp-schap en ondernemerschap prefereren. Daarnaast is de arbeidsmarkt de afgelopen jaren zo goed geweest, dat zzp’ers die terug willen naar loondienst, dit al wel zouden hebben gedaan als zij dat wilden. De wens van loondienst of een vast contract is dus niet de wens van het overgrote deel van de huidige zzp’ers.

Geert-Jan Waasdorp, directeur van Intelligence Group, maakt zich echter zorgen over de plannen om de beweegruimte van zzp’ers te beperken, oftewel de ‘inbedding’. Want als zzp’ers niet meer kunnen werken in kernberoepen van organisaties, worden zij eerder uit hun beroep verjaagd dan dat ze verleid worden om te solliciteren voor een vast dienstverband. Volgens Waasdorp zou die ontwikkeling “een catastrofe betekenen voor samenlevingskritische infrastructuur”. Dat kan de toch al krappe arbeidsmarkt en nog verder in de problemen brengen.

De drie belangrijkste punten voor HR-professionals uit dit artikel zijn:

Zzp’ers hebben steeds minder behoefte aan terugkeer naar loondienst. HR-professionals die op zoek zijn naar nieuwe werknemers, moeten zich hiervan bewust zijn. Het lukt waarschijnlijk niet snel om een zzp’er ‘los te weken’ door hem/haar een baan aan te bieden. Wie dat toch probeert, moet het arbeidsvoorwaardenpakket aanpassen aan de voorkeuren van zzp’ers.

Bij de beoordeling of een arbeidskracht zzp’er is of werknemer, wordt bekeken of de werkende een gezagsverhouding heeft, of juist zelf mag beslissen over de werkzaamheden. Daar komt binnenkort het criterium bij of de werkende ook is ‘ingebed’ in de organisatie.
Wanneer de mate van inbedding groot is, zoals in kernfuncties binnen de organisatie, zal eerder sprake zijn van werknemerschap. Maar het is voor organisaties belangrijk om de beweegruimte van zzp’ers te behouden. Beperkingen in de inbedding van zzp’ers kunnen leiden tot grote problemen, want het zet de toch al krappe arbeidsmarkt en de dienstverlening nog verder onder druk.

Zzp’ers in alle opleidingsniveaus, blijven liever zelfstandig. Maar vooral praktisch opgeleiden kiezen bewust voor het zzp-schap ten opzichte van theoretisch opgeleiden. Het loont om uit te zoeken waarom dat zo is, omdat de werkgever wellicht in kan spelen op de behoeften van praktisch opgeleide zzp’ers.
Bovendien moet er rekening mee worden gehouden dat de organisatie op termijn weer meer praktisch opgeleid personeel in dienst zal (moeten) nemen, omdat de minister van SZW nadenkt over een minimumuurtarief voor zelfstandigen. Bij een te laag uurtarief, zal de zelfstandige dan toch als werknemer worden beschouwd. De opdrachtgever loopt dan het risico om alsnog sociale premies en belastingen te moeten betalen.