Het is niet echt slecht gesteld met de arbeidsomstandigheden in Nederland, maar er is wel ruimte voor verbetering. Het belangrijkste middel daarvoor is de Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Deze is verplicht, maar minder dan de helft van de bedrijven werkt met dit belangrijke instrument. Daarom zouden bedrijven hun RI&E verplicht moeten melden bij de Arbeidsinspectie. Dit is maar één van de aanbevelingen die de Sociaal Economische Raad (SER) doet om de arbeidsomstandigheden binnen bedrijven te verbeteren. Personeelsnet geeft hier een overzicht.
De SER ziet een rol voor werkgevers, vakbonden, ondernemingsraden en HR-adviseurs bij het Arbobeleid. Maar ook de overheid moet zijn controlerende taken serieus gaan nemen en veel meer doen aan handhaving. Dat schrijft de SER in het eerste deel van zijn advies ‘Naar een werkend arbostelsel voor iedereen' (PDF) dat voor de zomer is gepubliceerd.
Arbeidsomstandigheden moeten beter
Bij een deel van de bedrijven moeten de arbeidsvoorwaarden drastisch verbeteren. Want de arborisico’s zijn in de afgelopen jaren niet gedaald, terwijl dit juist wel de bedoeling is van het arbobeleid. Ook nieuwe ontwikkelingen als hybride werken leiden tot nieuwe opgaven.
Daarom moeten de resultaten van arbobeleid verbeteren, omdat goede arbeidsomstandigheden een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de gezondheid van werknemers. Bij dit arbobeleid moet de meeste aandacht uitgaan naar de drie belangrijkste oorzaken van uitval:
- psychosociale arbeidsbelasting,
- fysieke belasting en
- gevaarlijke stoffen.
Hiervoor zijn concrete, meetbare doelen nodig op nationaal, sectoraal én bedrijfsniveau.
RI&E verplicht melden bij de Arbeidsinspectie
Een goed arbeidsomstandighedenbeleid kan voorkomen dat mensen door hun werk gezondheidsschade oplopen. Het startpunt van preventie is het opstellen van een risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) met een Plan van Aanpak. Met de RI&E krijgt de organisatie een beeld van de belangrijkste risico’s. Het inspelen op die risico’s, vormt de basis van het arbobeleid.
Alle bedrijven met werknemers zijn verplicht om een RI&E op te stellen, maar het grootste deel van de (mkb-) bedrijven heeft dat nog niet gedaan. Om werkgevers te helpen, moet voor het mkb een start-RI&E ontwikkeld worden. Daarnaast moeten alle bedrijven verplicht worden hun RI&E en het basiscontract met de arbodienst digitaal te melden bij de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA). Bedrijven die gebruik maken van een branche-RI&E kunnen dat door hun brancheorganisatie laten doen.
|
NAAR EEN WERKEND ARBOSTELSEL VOOR IEDEREEN: 8 AANBEVELINGEN
|
|
Aanbeveling 1: Stel heldere preventie- en zorgdoelen en monitor deze
|
- De Sociaal-Economische Raad (SER) adviseert meetbare preventiedoelen voor 2023-2040 op nationaal, sectoraal en bedrijfsniveau.
- Monitoring van voortgang is cruciaal met behulp van geschikte indicatoren.
- De focus moet liggen op de drie grootste oorzaken van uitval (psychosociale arbeidsbelasting, fysieke belasting, en gevaarlijke stoffen).
- De SER stelt voor om psychosociale arbeidsbelasting en fysieke belasting verplicht op te nemen in elke arbocatalogus en elke Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E).
- Gevaarlijke stoffen blijven een aandachtspunt; naleving van Arboregels moet worden bevorderd.
- De SER pleit voor een andere systematiek voor het bepalen van de haalbaarheid van wettelijke grenswaarden voor gevaarlijke stoffen.
|
|
Aanbeveling 2: Verhoog de betrokkenheid van werknemers bij het arbobeleid
|
- Werknemers moeten betrokken zijn bij het arbeidsomstandighedenbeleid.
- Er moet geïnvesteerd worden in het bevorderen van medezeggenschap in relatie tot veilig en gezond werken.
- Alle ondernemingsraad (OR)-plichtige bedrijven moeten een arbo- of VGW(M)-commissie instellen.
- Werkgevers en werknemers kunnen ondersteund worden door een preventiemedewerker.
- De SER adviseert om artikel 12 van de Arbowet handhaafbaar te maken en in lijn te brengen met Europese wetgeving. Dit artikel regelt de samenwerking, het overleg en de bijzondere rechten van de ondernemingsraad, de personeelsvertegenwoordiging en de belanghebbende werknemers.
- Overheid en sociale partners moeten meer inzetten op voorlichting en campagnes om de kennis van de OR/PVT over hun rechten en plichten te versterken.
|
|
Aanbeveling 3: Verhoog het aantal bedrijven dat een RI&E opstelt
|
- Hoewel het opstellen van een RI&E verplicht is, hebben de meeste (MKB-)bedrijven er nog geen.
- De SER stelt voor om een start-RI&E beschikbaar te stellen voor het MKB.
- Bedrijven moeten hun volledige RI&E en het basiscontract met de arbodienst digitaal melden bij de NLA.
- De SER benadrukt dat er voldoende gecertificeerde kerndeskundigen moeten zijn.
- Er moet een tweefasen beoordeling van branche-RI&E's komen voor bedrijven tot 25 werknemers.
- Arbodiensten/kerndeskundigen moeten een actieve adviserende rol spelen bij het aangaan van een basiscontract met betrekking tot de RI&E-verplichtingen.
|
|
Aanbeveling 4: Verbeter de kennisinfrastructuur en -implementatie
|
- De SER ziet dat kennis over arbo verspreid is en dat de huidige kennisinfrastructuur dit niet voldoende voorkomt.
- Er is meer kennisdeling nodig op het gebied van arbeidsomstandigheden.
- De SER ondersteunt de versterking van de multidisciplinaire benadering voor kennisontwikkeling en meer samenwerking.
- Werkgevers en werknemers moeten een grotere rol spelen in de kennisinfrastructuur.
|
|
Aanbeveling 5: Zorg voor structurele financiering voor preventie op organisatieniveau
|
- Bedrijven investeren over het algemeen onvoldoende in primaire preventie.
- De SER wil dat bedrijven op basis van de RI&E een preventiebudget reserveren voor preventieactiviteiten.
|
|
Aanbeveling 6: Zorg voor een adequaat arbobeleid ondanks het tekort aan bedrijfsartsen
|
- Werkgevers en arbodienstverleners kunnen zelf hun arbobeleid op peil houden door verantwoorde taakdelegatie.
- Er is een nijpend tekort aan bedrijfsartsen, maar een structurele inzet van kerndeskundigen kan helpen om te gaan met dat tekort. Ook innovatie kan een bijdrage leveren op dit punt.
|
|
Aanbeveling 7: Bevorder bronbeleid
|
- Er is meer aandacht nodig voor de ontwikkeling van nieuwe technologie, materialen, producten of processen die veilig en duurzaam zijn.
- Onderzoek naar de stand der techniek kan inzichten bieden over innovatieve maatregelen.
|
|
Aanbeveling 8: Versterk handhaving/betrokkenheid overheden
|
- Een grotere betrokkenheid van de overheid is gewenst om het functioneren van het arbostelsel te verbeteren.
- De SER stelt verschillende interventies voor, waaronder melding van beroepsziekten, verbeteren van diagnostische kennis, en bevordering van de kwaliteit van arbocatalogi.
|
|
Lange termijn onderwerpen:
|
- Inrichting en financiering van de bedrijfsgezondheidszorg opnieuw bekijken.
- Samenwerking tussen arbocuratieve en reguliere zorg bevorderen.
- Voordelen en nadelen overwegen van financiële prikkels om preventie te stimuleren.
- De impact van maatschappelijke en technologische trends op de arbeidsomstandigheden.
- Aansluiting van de Arbowet op de huidige praktijk.
|
