Vorig jaar was een uitzonderlijk jaar op sociaal-economisch gebied. Want het bedrijfsleven werd geconfronteerd met de meeste stakingen sinds 50 jaar. Verder waren er forse loonstijgingen, vooral vanwege hoge inflatiecijfers die het heel moeilijk maakten om de loonstijging enigszins te dempen.

Door de combinatie van een krappe arbeidsmarkt en ongekende inflatie, stonden vakbonden sterk wanneer ze forse looneisen stelden, soms wel meer dan 10 procent. Werknemers gaven ook duidelijk te kennen achter die looneisen te staan, want de actiebereidheid bleek groot.

Grootste loonstijgingen in 45 jaar
Vooral de forse loonstijgingen waren in 2023 opmerkelijk, met het gemiddelde bruto verdiende uurloon dat met 7,0 procent toenam. Dat is de grootste stijging in 45 jaar. Een deel van deze verhoging komt door de substantiële verhoging van de minimumlonen, die gemiddeld 12,9 procent hoger lagen dan het jaar ervoor.

Dit beïnvloedde niet alleen werknemers die tegen het minimumloon betaald worden, maar ook degenen die net boven dit niveau verdienen. Want werkgevers moesten daardoor hun totale loongebouw herzien.

Gemiddeld uurloon van vrouwen stijgt het meest
Sinds 2010 zijn de gemiddelde uurlonen van mannen met 30 procent gestegen, terwijl vrouwen er gemiddeld 40 procent op vooruitgingen. Dat is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan het steeds hogere opleidingsniveau van vrouwen. In 2023 was het gemiddelde uurloon van vrouwen 12 procent lager dan dat van mannen. In 2010 bedroeg het verschil nog 19 procent.

Individuele lonen blijken nog meer gestegen dan cao-lonen, bijvoorbeeld door promotie of premies, want werkgevers willen hun personeel niet kwijtraken in de krappe arbeidsmarkt. Ook over een langere periode zijn de verdiende lonen meer toegenomen dan de cao-lonen. Voor de periode 2010-2023 komt de stijging van de verdiende lonen uit op 32,8 procent, terwijl de cao-lonen 30,4 procent toenamen. Dat zijn forse getallen, maar in deze periode is de inflatie toch nog meer gestegen, namelijk met 37,7 procent.

Hoogste aantal stakingen in 50 jaar
Het jaar 2023 gaat ook de boeken in vanwege het arbeidsactivisme, met het hoogste aantal werkstakingen in meer dan 50 jaar. Er werden 52 stakingen geregistreerd, waarbij in totaal 142.000 arbeidsdagen verloren gingen. Dit is een aanzienlijke toename ten opzichte van de voorgaande jaren en benadrukt een groeiende onvrede onder werknemers over diverse arbeidsomstandigheden.

Bij de stakingen kwamen ruim 17.000 werknemers in actie, minder dan eerder het geval was. Maar hoewel het aantal betrokken werknemers lager was dan in eerdere piekjaren, bleek de bereidheid om te staken doorslaggevend om de lonen verder te verhogen. De meeste arbeidsdagen gingen verloren in de sector vervoer en opslag, terwijl de industrie de meeste stakingen zag.

Meer werknemers tevreden met cao en salaris
De meest opgegeven redenen om in actie te komen waren ontevredenheid over de cao en het salaris. Over het algemeen bleken werknemers in 2023 vaker (heel) tevreden waren met hun cao en salaris in vergelijking met het voorgaande jaar. Zo was 81 procent in 2023 (heel) tevreden met hun cao, ten opzichte van 77 procent in 2022. Verder was 78 procent tevreden met het salaris. In 2022 was dat nog 74 procent.

In het onderwijs en het openbaar bestuur waren werknemers in 2023 het vaakst (heel) tevreden met de cao. Daar zijn de lonen, na vele jaren van stilstand, dan ook flink gestegen. In de informatie en communicatie waren werknemers hierover het minst tevreden. Werknemers in de financiële dienstverlening waren het vaakst tevreden met hun salaris, in de zorg het minst. De tevredenheid met de cao en het salaris nam in 2023 het sterkst toe in de zorg. Ook in de zakelijke dienstverlening nam de tevredenheid hierover relatief sterk toe.

MIS NIKS MEER: Schrijf je hier in voor de gratis HR-nieuwsbrief

Doorsturen: