Terwijl de rijkeren meer sparen omdat ze een lager pensioen verwachten, komen mensen met een lager inkomen niet in actie. Waarschijnlijk sparen ze niet, omdat de AOW-uitkering niet inkomensafhankelijk is en doordat ze minder te besteden hebben.

Doordat ze niet sparen, zijn de lagere inkomens kwetsbaar voor veranderingen in het pensioensysteem. Huishoudens met een lager inkomensniveau nemen zo meer risico dat ze er na hun 65ste op achteruit gaan. Dat blijkt uit empirisch onderzoek door Peter van Santen, die daarmee op 28 januari 2013 tot doctor is gepromoveerd aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen.
 
Door onzekerheid zelf voor pensioen sparen
Nu het eind van de economische crisis nog lang niet in zicht is en pensioenuitkeringen worden verlaagd of bevroren, moeten werknemers zelf aanvullende maatregelen nemen om hun toekomstige inkomen op peil te houden. De mensen die het kunnen missen, sparen om hun welvaart na pensionering te behouden.
 
Van Santen: ‘Spaargedrag is altijd gebaseerd op een toekomstverwachting. Om empirisch vast te stellen hoe groot die spaarreactie is in relatie tot het inkomen, vroegen wij huishoudens naar hun verwachte pensioeninkomen als percentage van het huidige inkomen. Daaruit blijkt dat men gemiddeld verwacht uit te komen op zo’n 75 procent van het huidige inkomen, met een standaarddeviatie van 15 procent. Dus slechts een minderheid denkt dat het inkomen op peil blijft.’
 
Kwetsbaar door AOW
Sinds 2007 zijn huishoudens minder pensioeninkomen gaan verwachten en zijn ze onzekerder geworden. Daarbij blijkt dat juist de hogere inkomens in reactie daarop meer geld opzij leggen, mede als gevolg van een hogere levensverwachting. Mensen met een hoger inkomen, kopen ook meer lijfrenteverzekeringen en koopsompolissen.

Een verklaring dat arme huishoudens niet sparen, kan zijn dat zij het zich niet kunnen permitteren. ‘Maar in Nederland speelt ook een rol dat lagere inkomens zich minder hoeven voor te bereiden omdat de AOW niet inkomensafhankelijk is. Toch maakt het uitblijven van een spaarreactie juist deze groep kwetsbaar voor veranderingen in het pensioenstelsel’, waarschuwt Van Santen.