Met de plotselinge introductie van het vraag- en antwoordprogramma ChatGPT, heeft iedereen toegang tot een schat aan kennis die in keurig Nederlands op je scherm verschijnt. Studenten laten het programma hun boekbesprekingen maken, techneuten gebruiken het om code te schrijven en ondernemers krijgen instant-productomschrijvingen die ze zo op hun website kunnen plaatsen. En de werkgever, wat kan die met de intelligente software? Maakt het de HR-adviseur misschien overbodig, omdat je als werkgever nu gewoon aan het programma kan vragen om een ontslagbrief te schrijven? Om op die vragen een antwoord te vinden, voelde Personeelsnet de software aan de tand. Voorbeelden hiervan tonen we in dit artikel. Onze conclusie is, dat HR-adviseurs (voorlopig) nog opgelucht kunnen ademhalen. Want als werkgevers (zonder het te weten) domme vragen stellen aan ChatGPT, krijgen ze van het intelligente programma ook hele domme antwoorden terug.

Het businessmodel van ChatGPT is kenmerkend voor internetbedrijven: maak de dienst eerst gratis, verbeter daarmee je product, wordt ‘onmisbaar’ in de levens van mensen en vraag er vervolgens geld voor. Zoals het er nu naar uitziet, zal de software 42 dollar per maand gaan kosten.

ChatGPT is van het bedrijf OpenAI, dat kunstmatige intelligentie (AI) ‘beschikbaar wil maken met zelfdenkende systemen die beter kunnen presteren dan mensen in economisch waardevol werk’. Staan we daarmee voor een nieuwe revolutie op de werkvloer, waar eerst uitvoerend werk werd vervangen door software en nu ook hoger gekwalificeerde banen op het spel staan?

ChatGPT schrijft nogal ‘wollig’
Bij Personeelsnet waren we natuurlijk ook heel benieuwd naar de mogelijkheden van ChatGPT. Een programma dat allerlei content produceert in keurig Nederlands, kan ons natuurlijk veel werk schelen. Maar, ondanks alle enthousiaste verhalen, verschijnen niet zomaar hele artikelen over HR op het scherm. We vroegen het programma om een artikel over ‘de rol van de HR-professional in 2023’ te schrijven. Uiteindelijk moesten we daarvoor zelf drie vragen en antwoorden combineren. Het resultaat hebben we een week geleden gepubliceerd.

We waren benieuwd, of het op zou vallen dat het artikel door software gegenereerd was, maar niemand sloeg er op aan. Wat we wél zagen is dat er maar matig op het artikel is geklikt en het ook niet enthousiast is gedeeld. Hoe netjes het Nederlands ook is, het is wel een nogal wollig verhaal geworden, met de nodige herhalingen. We zijn dan ook verheugd te merken dat onze ‘handgeschreven’ artikelen een enthousiaster onthaal krijgen. Het gelinkte artikel met zelfgeschreven content over het binden van medewerkers, wist een veelvoud van lezers te boeien. 

Praktijkvoorbeeld voor HR: de sollicitatiebrief
Eén van de meest voor de hand liggende opdrachten die je ChatGPT kunt geven, is het schrijven van een sollicitatiebrief. We vroegen het programma om zo’n brief te maken voor de functie van HR-adviseur. En na enig wachten, verschijnen de letters in typemachinestijl op het scherm, die samen een keurige sollicitatiebrief vormen. Als je het toch iets anders wilt, kun je op de knop eronder drukken en verschijnt een iets andere brief. Zo zijn dus geen twee brieven precies hetzelfde.

Over de inhoud van de brief valt weinig te klagen. Veel elementen van de HR-functie worden benoemd en de motivatie wordt met argumenten onderbouwd. Toch valt er iets op aan het taalgebruik. Het lijkt soms wel eerder Vlaams (‘dank voor uw tijd en overweging’) en het geheel is ook wel erg formeel geformuleerd (‘ik ben gecharmeerd’). Bij het lezen van een sollicitatiebrief wil je een beeld krijgen van de sollicitant: van de taalvaardigheid, de stijl, de wijze van argumentatie, gevoel voor verhouding, of voor humor, misschien. Maar uit de brief van ChatGPT valt weinig op te maken. Deze sollicitatiebrief biedt de recruiter weinig houvast en verliest daarmee zijn functie in het selectieproces.

ChatGPT gaat in de fout: ontslag op staande voet wegens ziekte!
Na de sollicitatiebrief, zijn we het moeilijker gaan maken voor het kunstmatig intelligente chatprogramma. We stelden ons een ondernemer voor, die met een langdurig zieke werknemer in zijn maag zit. Hij is het nu zo zat, dat hij de werknemer op stel en sprong wil ontslaan. Gelukkig heeft hij ChatGPT bij de hand en vraagt het programma: ‘Schrijf een ontslagbrief op staande voet wegens ziekteverzuim’. Het programma moet weer even denken, maar produceert toch een keurig geschreven ontslagbrief, die zo op de bus kan.

Opvallend hierin zijn de passages dat de organisatie een ‘zero tolerance beleid heeft tegen structureel ziekteverzuim’ en dat ziekteverzuim een ‘zeer ernstige overtreding is, waardoor we u onmiddellijk moeten ontslaan’. Geheel in lijn met de voorwaarden voor ontslag op staande voet, staat in de brief dat er ‘geen recht is op vergoedingen’, maar ook niet op ‘uitbetalen van resterende vakantiedagen’.

Onderaan de brief staat nog wel dat de medewerker met vragen contact op kan nemen met de HR-medewerker. Aan hem of haar is dan de taak om voorzichtig aan de ondernemer te vertellen dat ontslag (op staande voet) wegens ziekte niet zomaar kan, dat daarvoor in ieder geval eerst toestemming moet zijn van UWV en dat resterende vakantiedagen toch echt moeten worden uitbetaald. De ondernemer die op de kunstmatige intelligentie van ChatGPT vertrouwt en deze brief verstuurt, gaat daarmee dus volledig in de fout.

Ook verkeerd: proeftijd in een contract voor 4 maanden
We hebben de intelligentie van ChatGPT nogmaals op de proef gesteld. Voor de ontslagen medewerker, heeft de ondernemer een vervanger gevonden. Maar hij wil eerst ervaren of de vervanger goed werk levert. Daarom biedt hij een contract aan voor vier maanden, maar met een proeftijd, zodat hij eventueel weer snel van de medewerker af kan zijn. Hij vraagt het programma daarom een bevestigingsbrief te schrijven voor een arbeidsovereenkomst van 4 maanden met een proeftijd van een maand.

Opnieuw schrijft de software een keurige brief, waaraan het zelfstandig allerlei elementen toevoegt die beslist relevant zijn. Helaas wijst het programma er niet op, dat een proeftijd afspreken in een arbeidsovereenkomst van korter dan 6 maanden niet mag. Het resultaat is dus een keurige brief met daarin een treurige fout. ChatGPT is dus net zo slim (of dom), als de vraag die je het programma stelt.

Conclusie: de HR-adviseur blijft nog wel even nodig
Al met al, kunnen we concluderen dat het einde van de HR-adviseur nog niet in zicht is. Kennis over arbeidsrecht en de Nederlandse arbeidsverhoudingen blijft nodig. De afgelopen jaren heeft de HR-praktijk steeds weer te maken gehad met veranderende arbeidswetgeving. Maar ook de behoeften van personeel en werkgevers veranderen voortdurend. Dat maakt het HR-vak ook zo boeiend: het ene moment ben je nog bezig met het begeleiden van overtollig personeel, terwijl je de jaren daarna druk bent met wervings-strategieën en het behoud van talent. Dat gaat soms zo snel, dat een programma geen oplossing biedt. HR blijft voor het grootste deel toch mensenwerk.

Maar misschien biedt ChatGPT wel een kijkje in de toekomst, waarbij dergelijke software steeds slimmer wordt in het combineren van data. De verwachting is dat op basis van AI-software andere toepassingen worden ontwikkeld die het werkterrein kunnen gaan beïnvloeden. Maar in een wereld van artificiele intelligentie zal één aspect toch onvervangbaar blijken: menselijk contact en alles dat daarmee samenhangt. De gevraagde kennis en vaardigheden van de HR-adviseur verschuiven daarmee misschien, maar blijven dan nog steeds hard nodig.

VOOR EN DOOR MENSEN GEMAAKT: Tools en Modellen voor HR

Doorsturen: