Leidinggevenden overschatten zichzelf door druk en gezonde ambitie. Het gevolg is wel een verstoorde werkrelatie met medewerkers en conflicten op de werkvloer, wat weer ten koste gaat van de effectiviteit van deze managers.

Dat blijkt uit onderzoek van Niels van der Kam, die daarmee op 14 juni 2012 promoveert aan de Rijksuniversiteit Groningen. 

Gezonde ambitie of zelfoverschatting?
De zelfoverschatting wordt volgens Van der Kam deels veroorzaakt door de druk die de leidinggevenden van onder- en bovenaf voelen. Maar het hangt ook samen met gezonde ambitie. ‘Dat we denken dat we meer kunnen is een activerend mechanisme. Dat geeft ons een prikkel om ergens aan te beginnen’, stelt Van der Kam.

Van der Kam toetste of een te positief beeld bij leidinggevenden over hun eigen leiderschapsgedrag hun werkrelaties met medewerkers en vervolgens hun prestaties beïnvloedt. En verder keek hij hoe die zelfoverschatting bij leidinggevenden zich in de loop van de tijd ontwikkelde. Dat is voor een onderneming van belang, want een te rooskleurig zelfbeeld van de manager heeft direct gevolgen voor de prestaties van de leidinggevende.

De chef is een pocher
Leidinggevenden zijn vaak mikpunt van kritiek, maar dat heeft een zekere grond, ontdekte Van der Kam. Want een deel van de managers ‘overschat zichzelf en blaast hoog van de toren. Aanvankelijk kan dat nog indruk maken, maar al snel merken de ondergeschikten dat hij of zij de verwachtingen niet kan waarmaken. Ze vinden hun chef een pocher.’

Zelfoverschatting verstoort de relatie tussen manager en medewerkers. Vooral medewerkers die extravert van aard zijn, zetten zich minder in voor zo’n chef. Dat werkt een negatieve spiraal in de hand waarbij de samenwerking en het contact steeds slechter wordt. Verder blijkt dat zichzelf overschattende leidinggevenden conflicten krijgen met hun medewerkers waardoor zij minder presteren. Zo ontstaat het risico dat leidinggevenden, zeker wanneer zij hoger in de organisatie komen, minder eerlijke feedback krijgen, waardoor een te positief zelfbeeld niet gecorrigeerd wordt.
 
Wel een aanpakker, maar niet aardig
Is het dan een oplossing om alleen bescheiden managers te benoemen? Volgens Van der Kam werkt dat niet omdat zelfoverschatting ook voortkomt uit zelfbescherming. Organisaties verwachten veel van managers. Zelfoverschatting is een manier om met de druk om te gaan die op leidinggevenden wordt uitgeoefend.
 
Van der Kam benadrukt dat zelfoverschatting niet alleen maar een slechte eigenschap is. ‘Bijna iedereen overschat zichzelf. We vinden onszelf al gauw een briljant coureur. Dat is ook niet erg, het is een activerend mechanisme dat we denken dat we meer kunnen. Het geeft ons een prikkel ergens aan te beginnen. Tegelijk moet je vaststellen dat we mensen die zichzelf overschatten, niet aardig vinden.’