28 maart 2024 09:07 Arbo Ziekteverzuim en re-integratie

Nog 20 jaar werkstress: zo kan HR anticiperen

De komende twintig jaar zal de werkstress verder toenemen door verschillende maatschappelijke ontwikkelingen. Want vergrijzing, hybride werken en kunstmatige intelligentie hebben een directe invloed op de mentale belastbaarheid van werkenden. Ook zullen werknemers meer moeten gaan zorgen voor ouderen in hun omgeving, ook onder werktijd. HR-adviseurs kunnen daarop inspelen met preventief beleid om de werkstress te verminderen en het welzijn van werknemers te waarborgen.

Dat maakt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bekend, dat samen met TNO onderzoek heeft gedaan (PDF).
Deze verdiepende studie is onderdeel van de ‘Toekomstverkenning Gezond en Veilig Werken’. RIVM en TNO voeren deze toekomstverkenning uit in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Toenemende stress door werk
Het aantal mensen dat stressklachten ervaart als gevolg van werk zal naar verwachting toenemen. Werkdruk, ingrijpende gebeurtenissen en ongewenst gedrag op de werkvloer spelen hierbij een rol, evenals individuele factoren zoals leefstijl.

Het is vooral essentieel om voldoende hersteltijd en ontwikkelingsmogelijkheden te bieden om de stress op het werk te verminderen.

Acht maatschappelijke ontwikkelingen
TNO en RIVM onderscheiden acht ontwikkelingen die de komende decennia de grootste impact zullen hebben op de mentale belastbaarheid van werknemers. Deze ontwikkelingen zijn:

de vergrijzende beroepsbevolking,
de combinatie van werk en mantelzorg,
de tekorten op de arbeidsmarkt,
flexibele contracten,
werken voor online platforms,
kunstmatige intelligentie,
hybride werken en
ervaren prestatiedruk.

Negatieve effecten van ontwikkelingen
De verwachting is dat deze acht maatschappelijke ontwikkelingen voornamelijk negatieve effecten zullen hebben, zoals toenemende werkdruk en prestatiedruk. Hybride werken kan echter ook een positieve invloed hebben door flexibiliteit te bieden en de werk-privébalans te verbeteren.

De complexiteit van deze ontwikkelingen vereist een integrale aanpak, waarbij verschillende domeinen zoals werk, zorg en onderwijs samenwerken. Beleid gericht op het verminderen van werkstress moet rekening houden met de onderlinge samenhang van deze factoren.

Afhankelijk van wat de toekomst brengt
Het onderzoek waarschuwt voor verschillende belangrijke ontwikkelingen zoals vergrijzing, waardoor een grote groep werkenden de komende jaren met pensioen gaat. Dat is extra zorgelijk omdat tegelijkertijd tekorten aan personeel blijven bestaan. Ook gaan de mensen die werken vaker mantelzorg geven aan ouderen om hen heen. Deze mantelzorgtaken vinden dan ook onder werktijd plaats. Dat betekent minder tijd om te pauzeren, te herstellen van intensieve werkdruk of altijd een hoge werkdruk ervaren.

Verder hebben mensen met flexibele of tijdelijke contracten minder contact met collega’s. Daardoor kunnen ze minder steun ervaren. Jonge werkenden zijn juist op zoek naar steun omdat zij prestatiedruk ervaren. In andere situaties, zoals bij mantelzorg, hebben werkenden ook meer behoefte aan steun en begrip vanuit het werk.

Actiepunten voor HR:

Bewustwording creëren: HR moet het bewustzijn vergroten over de potentiële impact van maatschappelijke ontwikkelingen op werkstress en welzijn.

Preventieve maatregelen: Ontwikkel beleid en programma's die werknemers ondersteunen bij het omgaan met toenemende stressfactoren, zoals flexibele werktijden, wellnessprogramma's en stressmanagementtrainingen.

Samenwerking bevorderen: Stimuleer samenwerking tussen verschillende afdelingen en externe partijen om een integrale aanpak van werkstress te bevorderen.

Monitoring en evaluatie: Houd de trends in werkstress en welzijn nauwlettend in de gaten en evalueer regelmatig de effectiviteit van preventieve maatregelen.