Nachtwerk verhoogt het risico op suikerziekte en hart- en vaatziekten. Bovendien neemt dat risico toe naarmate men meer jaren nachtwerk verricht. Mogelijk verhoogt nachtwerk ook het risico op borstkanker. De Gezondheidsraad adviseert de minister van SZW daarom nachtwerk te beperken.

In Nederland werken bijna 1,3 miljoen mensen soms of regelmatig ’s nachts. Werk in de nachtelijke uren verstoort het dag-nachtritme van het lichaam wat kan leiden tot nadelige gezondheidseffecten, concludeert een commissie van de Gezondheidsraad.

Biologische klok raakt in de war
Elk mens heeft een interne biologische klok die ervoor zorgt dat het menselijk lichaam iedere dag opnieuw ‘gelijk’ wordt gezet met de aardse licht-donkercyclus, door de aanwezigheid van daglicht.

Nachtwerk verstoort dit ritme doordat men wakker en actief is (lichaamsbeweging, eten, blootstelling aan licht) op het moment dat het lichaam van nature geneigd is te slapen. De biologische klok probeert zich aan te passen aan de nieuwe situatie, maar dat kost tijd en lukt vaak niet volledig. Hierdoor kunnen lichaamsprocessen ontregeld raken, wat zich uit in bijvoorbeeld een verstoorde slaap en een verstoord herstelvermogen.

Suikerziekte en hartklachten
De Gezondheidsraad acht het bewezen dat nachtwerk het risico verhoogt op diabetes mellitus (type 2), hart- en vaatziekten en op slaapproblemen. Het risico neemt voor diabetes en hart- en vaatziekten toe naarmate men meer jaren nachtwerk verricht.

Dat komt doordat de glucose- en vethuishouding ’s nachts minder actief is dan overdag. Als men dan ‘s nachts eet kan dit leiden tot hogere glucosespiegels in het bloed en hogere opslag van vet in het lichaam dan overdag het geval zou zijn. Hierdoor kan bijvoorbeeld overgewicht en prédiabetes ontstaan. Dit zijn risicofactoren voor diabetes mellitus en hart- en vaatziekten. 

Preventiemogelijkheden voor nachtwerk
De beste preventieve maatregel is als het intrappen van een open deur: waar mogelijk moet nachtwerk zoveel mogelijk worden vermeden. Wanneer toch ’s nachts gewerkt moet worden, zijn er mogelijkheden om iets te doen aan het licht op het werk, of een powernap tijdens de nachtdienst.

Maar veel bewijs dat het werkt is er niet. Voor de korte termijn, zijn er wel aanwijzingen dat een voorwaarts roterend rooster het meest gunstig is voor de alertheid en slaapkwaliteit.

Misschien toch geen effect op borstkanker
In 2006 concludeerde de Gezondheidsraad nog dat er een verband was tussen nachtwerk en borstkanker. Maar op basis van nieuwe gegevens uit langlopende onderzoeken en nieuwe onderzoeken, houdt deze conclusie geen stand meer. 

Uit individuele onderzoeken komen wel enige aanwijzingen dat langdurig nachtwerk op jonge leeftijd of tijdens of vlak na een periode van nachtwerk, tot een hoger risico op borstkanker kan leiden. Maar dat lijkt juist alleen op te gaan voor nachtwerkers met het hoogste aantal jaren nachtwerk; daarnaast zijn de risico’s gebaseerd op een klein aantal gevallen van borstkanker.

Hoogrisicogroep: langdurige nachtwerkers
Onder de nachtwerkers heeft de commissie een hoogrisicogroep geïdentificeerd, namelijk de nachtwerkers die langdurig nachtwerk verrichten. Zij lopen duidelijk een hoger risico op diabetes mellitus (type 2) en hart- en vaatziekten dan nachtwerkers die minder jaren nachtdiensten hebben verricht.

Er is nog te weinig onderzoek gedaan om op grond van ongunstige persoons-, leefstijl- of omgevingsgebonden kenmerken groepen nachtwerkers te kunnen aanwijzen waarvan zeker is dat zij door het werken in nachtdiensten een verhoogd risico lopen op ziekte (of verergering van een ziekte) dan nachtwerkers die niet zo’n ongunstig kenmerk hebben.

MIS NIKS: Abonneer je op de gratis Personeelsnet-nieuwsbrief

Doorsturen: