In het lange rijtje schuldigen aan de kredietcrisis mogen de perverse beloningsprikkels niet ontbreken. Dat is tenminste het oordeel van de commissie uit de Tweede Kamer die onderzoek doet naar de oorzaken van de financiële crisis ('Commissie De Wit'). Oud-premier Kok sprak nog van "exhibitionistische zelfverrijking". De kamerleden die de kredietcrisis onderzoeken, spreken liever van "perverse prikkels". In hun eerste rapport dat ze poëtisch de naam 'Verloren Krediet' meegaven, noemen de kamerleden het beloningsbeleid van de banken en andere financiële instellingen als één van de (vele) oorzaken van de financiële crisis. Want in het beloningsbeleid was alles erop gericht dat werknemers zo snel mogelijk, zoveel mogelijk winst maakten van de bank-activiteiten. Omdat het hen stevige bonussen opleverde, namen bestuurders, handelaren en andere werknemers van de banken grote risico's. En zo verloren zij het publieke belang waarvoor banken zijn opgericht, uit het oog. Grensoverschrijdend concurreren om de beste mensen Bij de analyse van het beloningsbeleid van de banken wijst Commissie De Wit op verschillende factoren: de invloed buitenlandse beloningsculturen: van de grote Nederlandse banken werkt(e) een groot deel van het personeel in het buitenland waar andere beloningscultuur gelden (zoals in de Verenigde Staten en Engeland); bovendien kwamen buitenlanders die andere beloningspakketten gewend waren, terecht in het bestuur van de banken de internationale arbeidsmarkt: de Commissie concludeert dat er "waarschijnlijk geen markt in de wereld is die meer grensoverschrijdend is dan de internationale geld- en kapitaalmarkt". "Dat houdt ook in dat de ondernemingen in deze markten grensoverschrijdend concurreren voor de beste mensen." Hierdoor zijn de beloningspraktijken van toonaangevende financiële centra in de wereld als Londen en New York wereldwijd maatgevend geworden. de Angelsaksische arbeidsmarkt: de hoge salarissen in Engeland en de Verenigde Staten verklaart de Commissie gedeeltelijk uit de Angelsaksische arbeidsmarkt en wetgeving. Werknemers zijn minder zeker van hun baan dan in Nederland en missen het vangnet dat Nederland biedt in geval van werkloosheid. de korte loopbanen voor sommige bankfuncties: De carrières in bijvoorbeeld de dealingrooms zijn doorgaans kort. "Het idee is dat men in die korte tijd het grote geld verdiend moet hebben." de opdrijvende werking van salaris-adviesbureaus: De beloningen van de top van de bank (de Raad van Bestuur) worden daarnaast nog opgedreven door de internationale vergelijkingen met concurrenten die gespecialiseerde adviesbureaus maken. De Commissie constateert dat "het gevaar op de loer ligt dat vergeleken wordt met bestuurders in een andere omgeving, andere cultuur, en andere context. "Targets worden geacht uitdagend te zijn en een peer group zal dan ook eerder bestaan uit grote succesvolle concurrenten dan uit minder goed presterende kleinere ondernemingen. Het gevaar hiervan is dat een steeds maar opdrijvende spiraal in de beloningen ontstaat." Kritiek op prestatiebeloning In haar rapport maakt de Kamercommissie drie kritische kanttekeningen bij prestatiebeloning: effectiviteit: "Er is veel discussie over de vraag of bonussen nu wel of niet werken als prikkel om betere resultaten te bereiken." eenzijdigheid: "De onderneming draait meestal op voor verliezen terwijl werknemers en bestuurders de winsten deels opstrijken via prestatiebeloning." korte termijn: "Men wordt doorgaans jaarlijks op basis van resultaten beloond terwijl de gevolgen van transacties zich over meerdere jaren uitstrekken. Als een bankier een transactie aangaat met een looptijd van dertig jaar dan loopt hij zijn commissies niet mis als de deal voor het einde van de looptijd niet meer wordt nagekomen." Ongewenste prikkels door andere beloningen Commissie De Wit heeft niet alleen moeite met de prestatiebeloning. Ook andere vormen van beloning hebben gezorgd voor "ongewenste prikkels bij bankiers": tekengeld in de vorm een gegarandeerde bonus bonussen om mensen vast te houden (zogenaamde retention bonuses of golden handcuffs) vertrekregelingen voor bestuurders (zogenaamde golden parachutes). "Aan de ene kant krijgt een bestuurder een bonus wanneer hij zijn doelstellingen haalt en aan de andere kant strijkt hij een riante vertrekpremie op wanneer hij faalt en moet vertrekken. Op die manier ontstaat er een situatie waarbij de bestuurder weinig te verliezen heeft en enkel een prikkel overblijft om veel risico te nemen teneinde prestatiebonussen te verkrijgen." Geen winst, geen bonus In haar aanbevelingen voor het beloningsbeleid sluit de Commissie zich grotendeels aan bij de plannen die het kabinet al heeft of die de Nederlandse banken zelf hebben opgenomen in hun Code. Wel wil de Commissie dat de beloningsplannen niet alleen voor de bestuurders van de bank gelden, maar ook voor de overige werknemers, zoals de handelaren op de beursvloer. Dit geldt bijvoorbeeld voor gelimiteerde vertrekvergoedingen en de mogelijkheid om bonussen terug te vorderen (claw-back). De beperking van de prestatiebeloning mag niet leiden tot "excessen in andere beloningscomponenten". "Waar het in de eerste plaats om gaat is dat er een evenwichtig beloningshuis tot stand komt waarbij perverse prikkels worden vermeden. Als uitgangspunt geldt daarbij: geen winst, geen bonus." Internationale arbeidsmarkt? Maar hoe staat het dan met de internationale concurrentie? Commissie De Wit constateert immers zelf dat er voor sommige financiële diensten daadwerkelijk een internationale arbeidsmarkt bestaat. Toch geeft de Commissie niet aan hoe Nederlandse banken straks internationaal kunnen werken als hun beste werknemers verhuizen naar buitenlandse concurrenten die beter (mogen) betalen. Ook via Twitter kun je Personeelslog volgen: Twitter.com/Personeelslog.

In het lange rijtje schuldigen aan de kredietcrisis mogen de perverse beloningsprikkels niet ontbreken. Dat is tenminste het oordeel van de commissie uit de Tweede Kamer die onderzoek doet naar de oorzaken van de financiële crisis ('Commissie De Wit').

Oud-premier Kok sprak nog van "exhibitionistische zelfverrijking". De kamerleden die de kredietcrisis onderzoeken, spreken liever van "perverse prikkels".

In hun eerste rapport dat ze poëtisch de naam 'Verloren Krediet' meegaven, noemen de kamerleden het beloningsbeleid van de banken en andere financiële instellingen als één van de (vele) oorzaken van de financiële crisis.
Want in het beloningsbeleid was alles erop gericht dat werknemers zo snel mogelijk, zoveel mogelijk winst maakten van de bank-activiteiten. Omdat het hen stevige bonussen opleverde, namen bestuurders, handelaren en andere werknemers van de banken grote risico's. En zo verloren zij het publieke belang waarvoor banken zijn opgericht, uit het oog.

Grensoverschrijdend concurreren om de beste mensen
Bij de analyse van het beloningsbeleid van de banken wijst Commissie De Wit op verschillende factoren:

• de invloed buitenlandse beloningsculturen: van de grote Nederlandse banken werkt(e) een groot deel van het personeel in het buitenland waar andere beloningscultuur gelden (zoals in de Verenigde Staten en Engeland); bovendien kwamen buitenlanders die andere beloningspakketten gewend waren, terecht in het bestuur van de banken


• de internationale arbeidsmarkt: de Commissie concludeert dat er "waarschijnlijk geen markt in de wereld is die meer grensoverschrijdend is dan de internationale geld- en kapitaalmarkt". "Dat houdt ook in dat de ondernemingen in deze markten grensoverschrijdend concurreren voor de beste mensen." Hierdoor zijn de beloningspraktijken van toonaangevende financiële centra in de wereld als Londen en New York wereldwijd maatgevend geworden.


• de Angelsaksische arbeidsmarkt: de hoge salarissen in Engeland en de Verenigde Staten verklaart de Commissie gedeeltelijk uit de Angelsaksische arbeidsmarkt en wetgeving. Werknemers zijn minder zeker van hun baan dan in Nederland en missen het vangnet dat Nederland biedt in geval van werkloosheid.


• de korte loopbanen voor sommige bankfuncties: De carrières in bijvoorbeeld de dealingrooms zijn doorgaans kort. "Het idee is dat men in die korte tijd het grote geld verdiend moet hebben."


• de opdrijvende werking van salaris-adviesbureaus: De beloningen van de top van de bank (de Raad van Bestuur) worden daarnaast nog opgedreven door de internationale vergelijkingen met concurrenten die gespecialiseerde adviesbureaus maken. De Commissie constateert dat "het gevaar op de loer ligt dat vergeleken wordt met bestuurders in een andere omgeving, andere cultuur, en andere context. "Targets worden geacht uitdagend te zijn en een peer group zal dan ook eerder bestaan uit grote succesvolle concurrenten dan uit minder goed presterende kleinere ondernemingen. Het gevaar hiervan is dat een steeds maar opdrijvende spiraal in de beloningen ontstaat."

Kritiek op prestatiebeloning
In haar rapport maakt de Kamercommissie drie kritische kanttekeningen bij prestatiebeloning:

• effectiviteit: "Er is veel discussie over de vraag of bonussen nu wel of niet werken als prikkel om betere resultaten te bereiken."


• eenzijdigheid: "De onderneming draait meestal op voor verliezen terwijl werknemers en bestuurders de winsten deels opstrijken via prestatiebeloning."


• korte termijn: "Men wordt doorgaans jaarlijks op basis van resultaten beloond terwijl de gevolgen van transacties zich over meerdere jaren uitstrekken. Als een bankier een transactie aangaat met een looptijd van dertig jaar dan loopt hij zijn commissies niet mis als de deal voor het einde van de looptijd niet meer wordt nagekomen."

Ongewenste prikkels door andere beloningen
Commissie De Wit heeft niet alleen moeite met de prestatiebeloning. Ook andere vormen van beloning hebben gezorgd voor "ongewenste prikkels bij bankiers":

• tekengeld in de vorm een gegarandeerde bonus


• bonussen om mensen vast te houden (zogenaamde retention bonuses of golden handcuffs)


• vertrekregelingen voor bestuurders (zogenaamde golden parachutes). "Aan de ene kant krijgt een bestuurder een bonus wanneer hij zijn doelstellingen haalt en aan de andere kant strijkt hij een riante vertrekpremie op wanneer hij faalt en moet vertrekken. Op die manier ontstaat er een situatie waarbij de bestuurder weinig te verliezen heeft en enkel een prikkel overblijft om veel risico te nemen teneinde prestatiebonussen te verkrijgen."

Geen winst, geen bonus
In haar aanbevelingen voor het beloningsbeleid sluit de Commissie zich grotendeels aan bij de plannen die het kabinet al heeft of die de Nederlandse banken zelf hebben opgenomen in hun Code.
Wel wil de Commissie dat de beloningsplannen niet alleen voor de bestuurders van de bank gelden, maar ook voor de overige werknemers, zoals de handelaren op de beursvloer. Dit geldt bijvoorbeeld voor gelimiteerde vertrekvergoedingen en de mogelijkheid om bonussen terug te vorderen (claw-back).

De beperking van de prestatiebeloning mag niet leiden tot "excessen in andere beloningscomponenten". "Waar het in de eerste plaats om gaat is dat er een evenwichtig beloningshuis tot stand komt waarbij perverse prikkels worden vermeden. Als uitgangspunt geldt daarbij: geen winst, geen bonus."

Internationale arbeidsmarkt?
Maar hoe staat het dan met de internationale concurrentie?

Commissie De Wit constateert immers zelf dat er voor sommige financiële diensten daadwerkelijk een internationale arbeidsmarkt bestaat. Toch geeft de Commissie niet aan hoe Nederlandse banken straks internationaal kunnen werken als hun beste werknemers verhuizen naar buitenlandse concurrenten die beter (mogen) betalen.

Ook via Twitter kun je Personeelslog volgen: Twitter.com/Personeelslog.