Geef medewerkers vertrouwen en autonomie, zo omschrijft NRC één van de geheimen van het personeelsbeleid van Google. Zelfsturing (vaak samengevat tot 'weg met de manager') en andere vormen van nieuw organiseren staan volop in de belangstelling. Ben Kuiken, oud-hoofdredacteur van Management Team, heeft er een boekje over geschreven.

Geef medewerkers vertrouwen en autonomie, zo omschrijft NRC één van de geheimen van het personeelsbeleid van Google.

Zelfsturing (vaak samengevat tot 'weg met de manager') en andere vormen van nieuw organiseren staan volop in de belangstelling. Ben Kuiken, oud-hoofdredacteur van Management Team, heeft er een boekje over geschreven.

De vertrouwde organisatievormen met hun managementlagen en interne bureaucratie werken steeds minder. Ze verhinderen vaak dat bedrijven snel kunnen inspelen op hun omgeving, op de wensen van hun klanten.

MIS NIKS: Abonneer je op de gratis Personeelsnet-nieuwsbrief

Regels en controle in plaats van vertrouwen
Een sector als de gezondheidszorg dreigt er zelfs op vast te lopen. Zozeer zelfs dat de beroepsvereniging van accountants hierover onlangs een open brief heeft gestuurd aan de sector.
"In de zorgsector staat nog steeds het systeemdenken centraal. Oplossingen worden gezocht in regels, kaders, controle en toezicht. Vanuit kostenbeheersing waarschijnlijk
legitiem, maar dit mag niet ten koste gaan van de toegankelijkheid en kwaliteit van zorg, of teveel overhead veroorzaken", schrijven de accountants bezorgd.
"Er moet ook ruimte zijn voor mensgerichtdenken en vertrouwen op de professionaliteit van de zorgverlener, waarbij goede zorg voor de patiënt centraal staat."

Terug naar menselijke verhoudingen

Volgens Ben Kuiken, de auteur van het boekje 'Eerste hulp bij organiseren' moeten organisaties een stap terug doen.
"Terug naar wat de bedoeling was en terug naar menselijke verhoudingen tussen collega's, klanten of voor wie je het ook doet."

Weg met allerlei systemen en structuren "die ooit werkten, maar nu veel bijwerkingen blijken te hebben", zodat je veel sneller kunt inspelen op de wensen van de klanten.

Hardnekkige gewoontes afleren
In korte zinnetjes weet Kuiken snel samen te vatten wat er anders moet.

"Voor nieuw organiseren moeten we een paar hardnekkige gewoontes afleren. Bijvoorbeeld onze behoefte aan controle, en het idee dat sommige mensen (managers) het altijd beter weten. Ook moeten we nieuwe gewoontes aanleren, zoals dat we elkaar leren vertrouwen en ieders inbreng serieus nemen."

Buurtzorg
Méér ruimte voor professionals om zelf beslissingen te nemen, om het werk te organiseren op een manier die het beste past bij de klant.

Dat het kan werken, blijkt uit de praktijk van zorgdienstverlener Buurtzorg. Niet alleen is Buurtzorg 30 procent goedkoper dan andere organisaties in de thuiszorg, Buurtzorg krijgt ook de hoogste waarderingscijfers van cliënten.

Manager
Nieuw organiseren is overigens niet zo makkelijk. "Wat doen we met de manager?" is niet voor niks de titel van een hoofdstuk in Kuikens boek.
Ter geruststelling schrijft hij dat managers van hem niet weg hoeven "als ze maar toegevoegde waarde hebben voor het primaire proces in de organisatie".

Ben Kuiken ziet management vooral als een rol. "Wie doet vandaag de stropdas om?"

Creatief met functies en regels
Met zijn pleidooi voor nieuw organiseren zal Ben Kuiken niet snel fans winnen onder traditionele HR-professionals.

Zijn pleidooi: Als het schrappen van de managementfunctie nog brug te ver is, ga dan creatief om met functies, regels en structuren.
"Denk ze gewoon weg! Stop de functieomschrijving weg in een diepe la en kijk er nooit meer naar. Ga vervolgens gewoon de dingen doen die nodig zijn: ondersteun de professionals."

Toegankelijk, zonder kant en klare recepten
'Eerste hulp bij nieuw organiseren' is toegankelijk boekje, geschikt voor een eerste kennismaking met nieuwe manieren van werken, maar het biedt geen kant en klare recepten voor de organisatie-verandering.
In de filosofie van Ben Kuiken kan dit ook niet. "Laat het organiseren van het werk over aan de troepen in het veld! En dat geldt dus ook voor deze verandering naar zelforganisatie: het is hún verandering."

Lees ook:
Zelfsturing: de nieuwste managementhype?