Staken tegen regering mag van Europees sociaal handvest.

Mogen vakbonden een staking uitroepen, zonder dat er een conflict is met de werkgever? Het antwoord is ja. De Nederlandse wet heeft hier niets over geregeld, maar het Europees sociaal handvest wel.

Het Europees sociaal handvest staat stakingen toe tegen overheidsbeleid, als dat beleid over arbeidsvoorwaarden gaat. Dat is nu het geval met de staking tegen de kabinetsplannen voor VUT en prepensioen. Het stakingsrecht wordt wel beperkt als ‘rechten of vrijheden van derden’ in het geding zijn, of als de ‘openbare orde verstoord dreigt te worden’. Aangezien de staking maar één dag duurt, is hier vandaag waarschijnlijk geen sprake van.

Het Europees sociaal handvest werd in 1989 in de vorm van een verklaring door alle EU-lidstaten aangenomen, met uitzondering van het Verenigd Koninkrijk. Het handvest is een document waarin ‘morele verplichtingen’ zijn opgenomen om de naleving van sociale rechten te waarborgen. Deze rechten hebben speciaal betrekking op de arbeidsmarkt, de beroepsopleiding, gelijke kansen en arbeidsmilieu.

Waarom geen wetgeving?
In het handvest staat de uitdrukkelijke aanbeveling aan de lidstaten, om de regeling te verwerken in lokale wetgeving. Dat is in Nederland nooit gebeurd. Een stelsel van gerechtelijke uitspraken over de stakingspraktijk vormen in ons land de basis voor het stakingsrecht.

Af en toe klinkt nog wel de roep om speciale Nederlandse wetgeving, zoals in juli 2003 naar aanleiding van een verboden staking bij de Aldi supermarkten. Minister De Geus meldde de kamer toen dat al in 1969 een wetsvoorstel voor een stakingswet is ingediend, dat in 1980 weer is ingetrokken. Het was in de tussenliggende tijd niet gelukt om de belangenafwegingen in een wet vast te leggen. De conclusie van de minister was, dat een nieuwe wet nu niet meer nodig is. Alle gerechtelijke uitspraken, samen met de Europese regels, vormen een duidelijk kader en maken een stakingswet volgens de minister overbodig.

Dat is voor de vakbonden waarschijnlijk zelfs aantrekkelijker, aangezien ‘Europa’ aanzienlijk ruimhartiger is over het stakingsrecht dan de Nederlandse rechter. Want in 2003 werd Nederland vanuit Brussel op de vingers getikt over de naleving van het Europees sociaal handvest. Door de uitspraken van de Nederlandse rechter, was hier de praktijk ontstaan dat alleen gestaakt mag worden als er geen enkele mogelijkheid meer is tot overleg bij een arbeidsvoorwaardenconflict. Maar deze beperking staat nergens in het Europees sociaal handvest. Nederland kreeg daarom een officiële uitbrander vanwege de onreglementaire inperking van het stakingrecht.


Redactie Personeelsnet