Het huidige stelsel voor ziekte en arbeidsongeschiktheid staat onder druk. Hoewel het veel mensen ondersteunt, is alles rondom arbeidsongeschiktheid en de WIA veel te moeilijk geworden in de afgelopen jaren. Niet alleen werkgevers en werknemers worstelen met de WIA, ook het UWV lukt het maar niet om de WIA-(her)beoordelingen op tijd uit te voeren. Er ligt al een tijd een rapport met aanbevelingen van de onafhankelijke commissie OCTAS, waar de minister van SZW nu op voortborduurt. Daarvoor gaat hij in overleg met sociale partners, zodat er voor de zomer van 2025 voorstellen voor verbetering op tafel liggen.
Op de korte termijn wil het kabinet maatregelen nemen om het stelsel te verbeteren en te vereenvoudigen. Het kabinet kijkt daarvoor naar ideeën uit variant 1 van het advies van de Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (Octas). Dat houdt in dat de minister niet het hele stelsel om gaat gooien, maar vooral verbeteringen aan wil brengen in de huidige regelgeving en uitvoeringspraktijk rondom de WIA, schrijft hij in een brief aan de Tweede Kamer.
Korte termijn: vereenvoudiging van de WIA
Op korte termijn worden maatregelen voorgesteld om het stelsel minder complex te maken. Deze vereenvoudiging kan wel gevolgen hebben voor de hoogte van de uitkering die mensen krijgen die langdurig arbeidsongeschikt zijn geraakt:
Huidige systematiek van premiedifferentiatie en doorberekening
Binnen het huidige WIA-stelsel worden de uitkeringslasten van niet-duurzaam arbeidsongeschikten voor een periode van tien jaar doorberekend aan hun (voormalige) werkgever. Dit systeem is gebaseerd op het principe dat werkgevers medeverantwoordelijk zijn voor preventie en re-integratie van zieke werknemers en dat zij gestimuleerd worden om langdurig ziekteverzuim te beperken.
De hoogte van de doorbelasting verschilt per type werkgever:
Deze premiedifferentiatie wordt toegepast binnen de publieke verzekering van het UWV. Werkgevers kunnen echter ook kiezen voor eigenrisicodragerschap, waarbij zij de uitkeringslasten van gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers zelf dragen en eventueel via een private verzekering afdekken. Dit alternatief biedt grote werkgevers en sommige middelgrote werkgevers meer controle over hun kosten, maar vereist ook een actieve re-integratieaanpak.
Effecten van het afschaffen van de WGA-vervolguitkering en IVA-uitkering
In het voorgestelde beleid wordt zowel de WGA-vervolguitkering als de IVA-uitkering afgeschaft. Dit heeft ingrijpende gevolgen voor de doorberekening van uitkeringslasten:
Afschaffen van de WGA-vervolguitkering (VVU) |
|
Afschaffen van de IVA-uitkering |
|
Langetermijnvisie opstellen
Het kabinet schetst daarnaast een beeld voor de lange termijn, waarbij een aantal ideeën uit de andere varianten van het OCTAS-advies verder wordt verkend en uitgewerkt. Daarvoor worden (opnieuw) vakbonden, werkgevers, uitvoerders en de belangengroepen betrokken. Minister van Hijum wil het stelsel daarmee eenvoudiger, uitvoerbaar en betaalbaar te maken. Dit omvat:
De minister benadrukt dat fundamentele wijzigingen, zowel voor de korte als de lange termijn, zorgvuldigheid en overleg vereisen met belanghebbenden, zoals ervaringsdeskundigen en sociale partners.
Nieuwe maatregelen voor de zomer van 2025
Het kabinet werkt aan concrete voorstellen voor de korte termijn, met plannen om vóór de zomer een pakket aan maatregelen te presenteren. Daarnaast wordt de langetermijnvisie verder uitgewerkt. Besluitvorming en implementatie vereisen overleg met belanghebbenden, met een balans tussen vereenvoudiging, uitvoerbaarheid en financiële houdbaarheid.