Manager moet zichzelf kennen om echt te kunnen veranderen.

Bedrijven en organisaties lijken massaal achter hypes op het gebied van leiderschap aan te lopen. Ze lijden aan een veel voorkomend en besmettelijk virus: de constante honger naar het beste. Daardoor blijven ze bij het inrichten van leiderschap hangen in een koortsige waan. Dat stelt hoogleraar bedrijfskunde Janka Stoker in haar oratie 'Leiderschap verandert' aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Organisaties kunnen niet zonder verandering, aldus Stoker. Managers zijn daarbij zowel een belangrijke faal- als slaagfactor. 'Er moet onderscheid gemaakt worden tussen twee verschillende rollen van leidinggevenden: niet alleen leiding geven aan een verandering, maar zelf ook voorwerp van verandering zijn. In de praktijk gebeurt dit laatste weinig.'

Er wordt heel veel van managers verwacht. 'Sla er een willekeurige wervingsadvertentie voor een leidinggevende positie op na en het duizelt je.' Daarbij is de manager ook slachtoffer van hoon en spot. In dat verband wijst zij op een bekende soep-commercial ('Ik ben geen manager, ik ben een inspirator.') die in 2002 een van de meest aansprekende reclamespots was. 'De manager wordt niet zelden - zoals Geert Mak onlangs deed - afgeschilderd als ordinaire zakkenvuller en wanpresteerder.'

Leiderschap is essentieel voor verandering, maar tegelijkertijd verandert leiderschap maar moeizaam. 'Bedrijven en organisaties volgen vooral de mode(s) in management-land, zonder zelf na te denken over de geschiktheid daarvan,' zegt Stoker. 'Bovendien is een belemmering bij verandering van managers dat moeilijk grip valt te krijgen op hun gedrag. Dit niet in het minst omdat zij zélf vaak denken aan het wensbeeld te voldoen, terwijl medewerkers weinig verandering in leiderschap ervaren.'