02 december 2024 14:20 ZZP'ers en flexkrachten Instroom Werving en selectie

Handhaving zzp: uitzendbureaus en detacheerders profiteren

De aangekondigde strengere handhaving op schijnzelfstandigheid door de Belastingdienst vanaf 1 januari 2025 leidt tot onrust. In de eerste negen maanden van dit jaar schreven meer dan 100.000 zzp'ers zich uit bij de Kamer van Koophandel, een stijging van een kwart ten opzichte van dezelfde periode in 2023. Maar het lijkt erop dat zzp’ers sterk hechten aan hun zelfstandigheid en ze dus niet massaal in dienst treden bij hun (voormalige) opdrachtgevers. Zij melden zich daarom aan bij uitzend- en detacheringsbureaus, waardoor de inhuur voor opdrachtgevers duurder wordt.

De Belastingdienst heeft weliswaar aangegeven dat bedrijven in 2025 nog geen boetes krijgen als ze aantonen bezig te zijn met het tegengaan van schijnzelfstandigheid, maar dit lijkt weinig geruststelling te bieden. In sectoren zoals de kinderopvang, het onderwijs en de zorg is volgens de wettelijke normen vaak sprake van schijnzelfstandigheid. Het gaat daar vaak om structureel werk dat door zzp’ers wordt gedaan, net zoals dat van de professionals en docenten die daar in dienst zijn. Daar zullen meer werkenden een dienstverband moeten krijgen.

Maar ook in de overige marktsectoren bewegen nu partijen die dat eerst niet wilden. Zo kondigde UberEats aan (als laatste grote maaltijdbezorger) niet langer met zzp'ers te gaan werken.

Detacheringsbureaus zien kansen
Veel zelfstandigen hechten aan hun vrijheid en gevoel van ondernemerschap. Zij kiezen er daarom vaker voor om hun werk voort te zetten via detacherings- of uitzendbureaus. Hierdoor behouden zij een zekere mate van vrijheid, maar zijn zij wel verzekerd en werken vaak op basis van een cao. Dat brengt wel hogere kosten met zich mee voor hun opdrachtgevers, maar dit is in lijn met de bedoeling van de wetgever: vast werk moet aantrekkelijker en goedkoper worden, flexibel werk inhuren moet duurder zijn.

Maar bij sectoren zoals de gehandicaptenzorg en het onderwijs leidt dit wel tot financiële zorgen. Want uitzendkrachten en detacheringspersoneel zijn niet alleen duurder doordat zij meer sociale premies afdragen; het uitzendbureau en de detacheerder rekenen natuurlijk ook kosten voor hun bemiddelingsdiensten. De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) probeert daarom zzp'ers te verleiden tot een vast dienstverband door hen flexibele roosters, zeggenschap en een goede cao aan te bieden, maar dat is nog niet zo eenvoudig.

Zzp'ers willen geen vast dienstverband
Uit onderzoek van Flexonderwijs blijkt dat 73% van de zelfstandige leraren niet in loondienst wil gaan, ook al zouden scholen hen anders moeten inhuren via externe partijen. Voor veel zelfstandigen voelt loondienst als een beperking, terwijl zij juist hebben gekozen voor de vrijheid van het zzp-bestaan. Hierdoor moet het onderwijs extra kosten maken, omdat een gedetacheerde leraar bijna twee keer zoveel kost als een leraar in loondienst.

De strengere handhaving roept veel vragen op over de toekomst. Hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen benadrukt in het AD het belang van zzp’ers voor de arbeidsmarkt. En dan vooral in sectoren met een groot personeelstekort, zoals de zorg, kinderopvang en het openbaar vervoer. Sommige zorgorganisaties, zoals Mediant, voorzien al problemen, waaronder langere wachttijden en minder individuele behandelingen door de stijgende personeelskosten.

Opletpunten voor HR

Opletpunt	Toelichting
Impact handhaving op organisatie	Houd rekening met uitstroom van zzp'ers in de flexibele schil, door een mogelijke verschuiving naar detacherings- en uitzendbureaus.
Kostenstijging door detachering	Bereken de gevolgen van hogere kosten door inzet van externe inhuur via uitzend- en detacheringsbureaus ten opzichte van directe inhuur. Stel eventueel het budget voor externe inhuur bij.
Stimuleren vast dienstverband	Overweeg maatregelen zoals flexibele roosters en meer zeggenschap om zzp'ers naar loondienst te trekken. Probeer zzp’ers inzicht te geven in wat u allemaal betaalt als zij in loondienst komen en wat hen dat financieel oplevert (denk aan pensioen, bonusregeling, betaalde vakantiedagen, doorbetaling bij ziekte). Benadruk ook dat het prettig is om bij een team te horen en samen doelen te realiseren.
Risico's voor personeelstekorten	Analyseer de mogelijke impact van strengere handhaving op personeelstekorten. Bekijk ook de competenties van het zittende personeel en probeer werk flexibeler in te delen. Stimuleer het werken in projecten, waardoor u meer variatie in taken kunt uitvoeren met dezelfde mensen. Als u inhuurt, zorg dan dat externe kennis en kunde wordt overgedragen naar het zittende personeel, bijvoorbeeld door training on the job.