Complexe problemen niet van bovenaf aansturen.

Het werk bij de overheid is veel te complex, om van bovenaf te kunnen managen. Het is beter om professionals op de werkvloer samen naar oplossingen te laten zoeken. Dat schrijft de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) in een advies aan het parlement.

Overheidsinstanties werken nogal eens langs elkaar heen, soms met schrijnende gevolgen. Door nare incidenten in de jeugdzorg of bij Jusititie, klinkt de roep om beter te coördineren en te ‘ontkokeren’. Maar verkokering oplossen met meer coördinatie, werkt juist averechts.

Want volgens de Raad leidt ontkokering tot meer bureaucratie. ‘Meer afstemming, meer integrale beleidsvorming, soms zelfs hele nieuwe coördinatieorganen slorpen energie op die bedoeld was om de uitvoering te verbeteren. Op deze manier heeft ontkokering negatieve effecten die erg lijken op de problemen die ze wil bestrijden.’

Verkokering accepteren
Volgens de RMO komt dit doordat zowel ontkokering als verkokering voortkomen uit het verlangen om complexe problemen van bovenaf te sturen en te beheersen. Maar de publieke sector is veel te complex om alles van bovenaf aan te kunnen sturen.

De Raad pleit er daarom voor om de complexiteit en verkokering van de publieke sector gewoon maar te accepteren. We moeten verkokering zien als het innemen van verschillende perspectieven en belangen (bijvoorbeeld van zorg en justitie, ouder en kind, werkgever en werknemer).

Ruimte voor professionals
De Raad stelt voor om niet te proberen steeds op een hoger niveau af te stemmen, te coördineren en te proberen kokers te integreren. Het is beter om meer ruimte op de werkvloer te laten.

Daar kunnen professionals slim omgaan met de spanningen die ontstaan als verschillende kokers elkaar tegenkomen. Dat leidt dan volgens de Raad 'tot een situatie waarin burgers en professionals vanuit een gezamenlijk oordeel keuzes maken en verantwoordelijkheid nemen'.

Gevarieerde dienstverlening
De RMO adviseert beleidsmakers hun perspectief om te keren. Het is zinvoller om te denken vanuit gevarieerde dienstverlening, dan vanuit ‘centraal beleid’. De overheid kan dan randvoorwaarden stellen aan de kwaliteit en inhoud van de dienstverlening.

Zo komt er ook ruimte om permanent te leren in de publieke sector. Uitvoerders kunnen zich dan niet langer verschuilen achter de minister of de instemming en afstemming met anderen.