Zzp’ers zijn ondernemers die zelf bepalen tegen welk tarief ze werk aannemen. Toch worden in sommige cao’s minimumtarieven voor zzp’ers afgesproken. Maar die tariefafspraken verminderen de concurrentie tussen ondernemers en zijn daarom niet toegestaan.
Tot dat oordeel komt de Autoriteit Consument en Markt (ACM), die een leidraad heeft gemaakt voor vakbonden en werkgevers om te voorkomen dat er in cao’s verboden afspraken komen te staan. Vakbond CNV vreest dat werkgevers hun werknemers nu tegen zzp’ers gaan uitspelen.
Prijsafspraken vallen onder kartelverbod
Zzp’ers zijn belangrijk voor de flexibiliteit van de arbeidsmarkt. Maar soms is er sprake van gedwongen ondernemerschap door schijnzelfstandigen. Daarom maken vakbonden en politiek zich zorgen over het inkomen en de sociale zekerheid van zzp’ers. Het gaat dan bijvoorbeeld om het gebrek aan sociale bescherming, zoals een inkomen bij arbeidsongeschiktheid, werkloosheid en pensioen.
Eén van de oplossingen, vooral door vakbonden aangedragen, is het vastleggen van minimumtarieven in cao’s voor zzp’ers. Maar dat mag meestal niet, waarschuwt de ACM, want prijsafspraken tussen ondernemers vallen onder het kartelverbod.
Tariefafspraken mogen soms wel
ACM geeft aan dat er wel een uitzondering is op het kartelverbod. Dat is het geval als zzp’ers in dezelfde werksituatie zitten als werknemers. Deze ‘schijnzelfstandigen’ hebben minder vrijheid dan zzp’ers om te bepalen waar, wanneer en hoe ze hun werk doen.
De Europese rechter heeft deze uitzondering gemaakt in een uitspraak over invalkrachten bij orkesten.
CNV: werkgevers krijgen teveel macht
Vakbond CNV vindt de nieuwe regels van de ACM ‘een klap in het gezicht van alle werkenden in Nederland’. Volgens CNV-voorzitter Maurice Limmen, kunnen ‘afhankelijke zelfstandigen' daardoor niet meer collectief voor hun rechten opkomen. “De opdrachtgever - die feitelijk hun baas is - kan deze zelfstandigen makkelijk tegen elkaar en tegen werknemers uitspelen", stelt Limmen.
"Wij maken ons al jaren hard tegen concurrentie op arbeidsvoorwaarden, de nieuwe regels van de ACM wakkeren die concurrentie juist aan en dat leidt tot lagere inkomens voor alle werkenden." Volgens Limmen is het zowel voor de zzp'ers als voor werknemers essentieel dat in cao’s fatsoenlijke afspraken mogelijk zijn over tarieven.