Sinds de strengere handhaving van de Wet DBA per 1 januari 2025 staat de markt voor zelfstandigen en gedetacheerden onder druk. De effecten zijn divers: terwijl de uitzend- en detacheringsbranche een lichte groei laat zien na een periode van krimp, is het aantal opdrachten voor zzp’ers en gedetacheerden juist gedaald naar het laagste punt sinds 2022.

De markt voor zelfstandigen en flexibele arbeid verandert ingrijpend. Voor HR en werkgevers is de uitdaging om de juiste balans te vinden tussen naleving van de wetgeving, het sluiten van de juiste overeenkomsten met de zzp’ers, zorgen voor het behoud van flexibel talent en het voeren van een effectieve personeelsstrategie.

Zzp-markt is grillig en onvoorspelbaar
De overheid heeft als werkgever op de rem getrapt en gaf in februari 2025 bijna 40 procent minder flex-opdrachten uit dan in januari. Het laat zien dat opdrachtgevers onzeker zijn over hoe zij zzp’ers kunnen blijven inzetten zonder risico op boetes. Ruim een kwart van de HR-afdelingen (27%) kiest er inmiddels voor om zzp’ers een arbeidsovereenkomst aan te bieden, waarmee ze in dienst kunnen komen.

Deze dynamiek maakt de zzp-markt grillig en onvoorspelbaar, aldus Geert-Jan Waasdorp,  directeur arbeidsmarkt Intelligence Group. “De handhaving (nog) zonder boetes, creëert in 2025 een ongelijk speelveld. Sommige bedrijven stellen beslissingen uit, terwijl anderen de regels strikt naleven. Onduidelijkheid over de criteria van ondernemerschap maakt de situatie nog lastiger.”

Opdrachtgevers wisselen van zzp en detachering af
Bedrijven en instellingen waren in rep en roer toen de Belastingdienst het einde van het handhavingsmoratorium aankondigde. Door strengere controle op schijnzelfstandigheid zijn opdrachtgevers terughoudender geworden met het inhuren van zelfstandigen.

Echter, de eerste maanden van 2025 laten een interessante verschuiving zien:

• De uitzend- en detacheringsbranche herstelt na twee jaar van krimp, doordat bedrijven kiezen voor een minder risicovolle constructie.
• Tegelijkertijd wint de zzp’er terrein in sectoren waar detachering traditioneel sterk was, zoals de publieke sector.

Volgens arbeidsrechtjurist Anne van Glabbeek (BrandMR) laten deze ontwikkelingen zien dat er in sommige gevallen geen echte zzp-relatie was. Want een echte zelfstandige is een ondernemer, geen uitzendkracht of gedetacheerde. “Dat voor hetzelfde werk nu gekozen wordt voor een andere constructie, betekent dat het voorheen waarschijnlijk schijnzelfstandigheid betrof.”

Niet alle bedrijven trekken echter dezelfde conclusie. 61 procent van de HR-professionals onderzoekt nog hoe ze zzp’ers binnen de organisatie kunnen behouden. Sommigen proberen schijnzelfstandigheid te omzeilen door zzp’ers bijvoorbeeld een BV te laten oprichten. Maar dat laatste is voor de Belastingdienst geen doorslaggevend bewijs van ondernemerschap, als de zpp’er op andere punten als werknemer wordt aangemerkt.

Tarieven omhoog, maar de kloof blijft bestaan
Ondanks de onrust in de zzp-markt blijft de vraag naar zelfstandigen hoog, en dat zien zij terug in hun tarieven. Uit onderzoek van zzp-bank Knab blijkt dat 63 procent van de zzp’ers hun tarieven in de afgelopen twaalf maanden heeft verhoogd, gemiddeld met 10 procent. Het gemiddelde uurtarief ligt nu op €81 per uur.

Opvallend is de genderkloof in de uurtarieven:

• Mannen vragen gemiddeld 9 procent meer per uur dan vrouwen, zelfs als opleidingsniveau en werkervaring worden gelijkgetrokken.
• 61 procent van de mannen vindt zichzelf een goede onderhandelaar, tegenover 38 procent van de vrouwen.

Volgens SER-kroonlid Josette Dijkhuizen ligt de oorzaak niet alleen bij onderhandelingstechnieken, maar ook bij bredere maatschappelijke waardering. "De focus moet niet alleen liggen op hoe vrouwen hun tarieven beter kunnen onderbouwen, maar ook op transparantie en gelijkere waardering van werk.”

Toekomstperspectief voor nieuwe realiteit
Voor HR-professionals en werkgevers blijft 2025 een uitdagend jaar. De strengere regels rondom schijnzelfstandigheid maken dat zij zowel hun flexibele inzet van personeel als hun vaste wervingsstrategie moeten heroverwegen.

Uit onderzoek van Brightmine onder HR-professionals blijkt:

• 27 procent biedt zzp’ers een vast contract aan.
• 62 procent loopt bestaande zzp-contracten na om risico’s te minimaliseren.
• 56 procent verwacht in 2025 meer tijd te besteden aan strategische personeelsplanning.
• 49 procent zet medewerkerswelzijn hoger op de agenda.

HR-afdelingen moeten daarom vooral goed kijken naar welke zzp’ers mogelijk in vaste dienst willen treden en welke zzp’ers alleen voor specialistische projecten moeten worden ingezet.

Wat betekent dit voor HR en werkgevers?
Bij de handhaving van Wet DBA laten de eerste effecten zich voelen: minder opdrachten, meer onzekerheid en stijgende tarieven. HR-professionals en opdrachtgevers moeten nu de balans vinden tussen regelgeving, flexibiliteit en personeelsbehoud.

Onderwerp	Belangrijk om te weten
Forse daling in opdrachten	Het aantal flex-opdrachten lag in februari 2025 31% lager dan een jaar eerder.
Zzp’ers of detacheren?	Detachering neemt toe, maar zzp’ers winnen marktaandeel in de publieke sector.
Onzekerheid over Wet DBA	29% van de zzp’ers ervaart onzekerheid over de wetgeving.
HR-afdelingen heroverwegen strategie	27% biedt zzp’ers een contract aan, 61% zoekt naar alternatieve oplossingen.
Tarieven stijgen, maar genderkloof blijft	Zzp’ers verhogen tarieven met 10%, mannen verdienen gemiddeld 9% meer dan vrouwen.

 

WERKEN MET ZZP'ERS: Je doet het met deze HR-Tools