Na breed overleg met maatschappelijke organisaties, wil het kabinet seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld aanpakken. Er komt een actieprogramma met maatregelen die de overheid en de maatschappij gaan volgen. Daarin krijgen werkgevers een bijzondere verantwoordelijkheid. Van hen wordt verwacht dat zij beleid opstellen voor een veilige werkomgeving. Werkgevers moeten het beleid niet alleen op papier zetten, maar ook het belang ervan uitdragen binnen de organisatie.

Dat schrijven minister Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in een brief aan de Tweede Kamer.

Omstander moet in actie komen
Het actieprogramma moet seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld tegen gaan. Het kabinet realiseert zich dat dit niet van de ene op de andere dag zal verdwijnen. Daarom zet het actieprogramma ook in op het beperken van de schade van seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld.

Het is belangrijk om grensoverschrijdend gedrag te signaleren en te stoppen, slachtoffers en hun omgeving steun en hulp te bieden en direct te handelen in de richting van (vermoedelijke) plegers. Daarom is binnen het actieprogramma veel aandacht voor de rol van de omstander, ook op het werk. Zij moeten het ongewenste gedrag herkennen en weten wat ze kunnen doen wanneer zij hiermee in aanraking komen. 

Drie soorten maatregelen

Het actieprogramma bestaat uit drie soorten maatregelen:

1. maatregelen die de overheid zelf neemt, zoals regelgeving;
2. maatregelen die maatschappelijke sectoren en organisaties moeten nemen, waarbij de overheid kan stimuleren en faciliteren;
3. en maatregelen die uiteindelijk alleen slagen als de samenleving als geheel seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld niet langer accepteert door elkaar aan te spreken op ongewenst gedrag en slachtoffers te steunen.

Het actieprogramma heeft daarnaast vijf actielijnen, die tot stand zijn gekomen in samenwerking met regeringscommissaris Mariëtte Hamer en waarvoor meer dan 100 organisaties, experts en ervaringsdeskundigen, hun ervaringen en kennis gedeeld hebben.

Aanpak in organisaties
In de aanbiedingsbrief bij het actieplan, licht de regeringscommissaris het belang toe van de bewustwording van het probleem bij organisaties. Zij moeten processen niet alleen op papier op orde hebben, maar ook het belang ervan uitdragen bij de uitvoering van het beleid in de organisatie. Volgens Hamer is dat geen vrijblijvend proces: “met het besef dat iedereen een grote verantwoordelijkheid draagt komen ook nieuwe verplichtingen voor elke organisatie."

In de Tweede Kamer werkt GroenLinks aan een initiatiefwet voor verplichte vertrouwenspersonen. De regeringscommissaris zal advies uitbrengen over hoe de onafhankelijkheid en deskundigheid van vertrouwenspersonen daarin worden gewaarborgd.

Voor werkgevers komen hulpmiddelen beschikbaar met een handreiking waarmee organisaties die te maken krijgen met meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag beter weten hoe ze hier zorgvuldig mee om kunnen gaan. Dat kan met zorgvuldig (integriteits)onderzoek, waarvoor Mariëtte Hamer kaders uitwerkt. Hamer gaat ook zorgen voor coalities in de culturele (en dans), media-, studenten en sportsectoren, zodat zij gaan samenwerken en kennis delen.

ACTIELIJNEN PROGRAMMA SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG

1. Gedeelde maatschappelijke waarden en normen

Het moet normaal worden om met elkaar te bespreken wat je wensen zijn, waar je grenzen liggen en om elkaar aan te spreken als grenzen overschreden (dreigen te) worden. Hiervoor wordt onder meer ingezet op mannenemancipatie, leren in het onderwijs over seksualiteit, medewerkers in onderwijs-, zorg en welzijnsorganisaties leren hoe ze seksualiteit bespreekbaar kunnen maken en brede publiekscommunicatie om het gesprek in de samenleving te stimuleren.

2. Wet- en regelgeving weerspiegelen de (veranderende) maatschappelijke normen

Wet- en regelgeving moeten helder maken welk gedrag binnen onze samenleving als onacceptabel en zelfs strafbaar wordt gezien. Er wordt daarvoor gezocht naar het wettelijk verankeren van een verplichte gedragscode en klachtenregeling. Maar ook zal de wet seksuele misdrijven verruimd worden, waarmee seksuele intimidatie in het openbaar, off- en online en seks-chatting van kinderen onder de 16 strafbaar worden.

3. Organisaties hebben processen voor preventie, signalering en opvolging op orde

Zij moeten werken aan een sociaal veilige (werk)cultuur en kijken wat daarvoor nodig is. De Rijksoverheid ondersteunt daarbij. Hiervoor moeten organisaties beleid opstellen met maatregelen die bijdragen aan een veilige werkomgeving. Daarbij moet er ook aandacht zijn voor de verschillen per sector, in de sport is een andere aanpak vereist dan in de media- of onderwijssector.

4. Iedereen herkent seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld en kan hierop reageren

Hierbij is de rol van omstanders belangrijk, via verschillende maatregelen zal er sterker ingezet worden op wat zij kunnen doen op het moment dat zij getuigen of dat een slachtoffer ervaringen met hen deelt.

5. Er is goede hulpverlening die makkelijk vindbaar is

Hulpverlening voor slachtoffers, plegers en naasten is voor iedereen toegankelijk en van goede kwaliteit. Er is onderzoek gedaan naar hoe de hulp aan slachtoffers en plegers is ingericht en aansluit bij hun behoeften, er worden uitgangspunten van goede hulpverlening gedefinieerd die ook makkelijk vindbaar is.

Rol voor de samenleving
In het Nationaal Actieprogramma is ruimte voor goede initiatieven uit de samenleving. Het is van belang om continu met elkaar in gesprek te blijven over hoe we met elkaar om willen gaan en over hoe de samenleving veiliger te maken is voor iedereen. Het kabinet wil met het actieprogramma een volgende stap zetten naar een noodzakelijke cultuurverandering en betrekt daarin de hele samenleving.

MIS NIKS: Abonneer je op de gratis Personeelsnet-nieuwsbrief