In het dagelijks werk van de HR-adviseur, komt ontslag op staande voet hoogst zelden voor. Maar uitzendbureaus die arbeidsmigranten leveren aan de vleesverwerkende industrie, zetten deze ontslagvorm massaal in om goedkoop van mensen af te komen. De buitenlandse arbeidskrachten krijgen dan direct geen salaris en huisvesting meer, maar kennen hun rechten niet, zodat niemand van hen ooit naar de rechter stapt om het ontslag aan te vechten. Sterker nog, ze gaan daarna vaak weer aan de slag voor hetzelfde uitzendbedrijf.

De Nederlandse Arbeidsinspectie heeft, naast het controleren van de naleving van de Nederlandse arbeidswetten, ook een signalerende rol. Vanuit die rol doet de Arbeidsinspectie al langer onderzoek naar financiële drijfveren bij misstanden op de arbeidsmarkt. Tijdens die onderzoeken kwam ook deze constructie aan het licht.

Inspecteurs zagen bij een controle van een uitzendbureau een hoog percentage van ontslagen op staande voet. Naar aanleiding hiervan deed de Arbeidsinspectie een bredere analyse en ontdekte dat dit uitzendbureau niet de enige was die deze constructie toepast.

Malafide constructie vooral toegepast bij arbeidsmigranten
Voor de analyse zijn 13 uitzendbureaus onderzocht die bij de Inspectie al bekend waren. Daarbij richtte het onderzoek zich op de periode van 2020 tot 2022. Bij drie van de 13 bureaus bleek het percentage van ontslagen op staande voet zeer hoog.

De Arbeidsinspectie zag tijdens het onderzoek bij de bedrijven meer dan 7000 vermeldingen in de administratie van ontslag op staande voet. Het gaat in de meeste gevallen om mensen met een niet-Nederlandse nationaliteit.

Vergoeding verschuldigd, komt steeds uit op nul
Een werknemer kan op staande voet worden ontslagen bij ernstige feiten, zoals diefstal of geweld. Daar moet, normaal gesproken, een objectief dringende reden voor zijn, die in artikel 7:678 van het Burgerlijk Wetboek staat omschreven. Door het ontslag op staande voet stoppen betalingen direct. Sterker nog, de werknemer is de werkgever een vergoeding verschuldigd, bijvoorbeeld voor kosten om vervanging te regelen. 

De uitzendbureaus die misbruik maken van deze constructie, hebben hier een praktische oplossing voor. De werkgever verrekent de kosten zodanig op de 'eindafrekening' van de werknemer, dat die vergoeding bijna altijd op 0 euro uitkomt. De werknemer loopt nog openstaande gereserveerde tegoeden mis, zoals opgebouwd vakantiegeld en uitbetaling van niet opgenomen vakantiedagen. Dit kan vaak om honderden euro's of meer gaan.

Geen recht op ww en direct uit huis gezet
Gevolg van het ontslag op staande voet is ook dat de werknemer in formele zin verwijtbaar werkloos is. In dat geval verliest de werknemer bijvoorbeeld het recht op een WW-uitkering. De uitzendkrachten kloppen dus niet bij UWV aan, die daardoor ook geen weet heeft van deze malafide constructie.

In gevallen waarbij het uitzendbureau de huisvesting regelt voor de ontslagen werknemer, verliest die werknemer ook het recht op huisvesting. Daarnaast weten werknemers vaak niet dat ze op staande voet ontslagen zijn. Ze gaan in veel gevallen daarna ook weer aan de slag voor hetzelfde uitzendbureau.

Buitenlandse werknemer stapt niet naar de rechter
De werknemer kan bij ontslag op staande voet naar de rechter stappen om het ontslag aan te vechten. Maar het vermoeden is dat dit in veel gevallen niet zo ver komt, omdat betrokken werknemers niet weten dat ze op staande voet ontslagen zijn.

De minister van SZW heeft een wet ingediend om malafide uitzendconstructies tegen te gaan.  De Arbeidsinspectie stelt voor om uitzendbureaus die deze constructie gebruiken, niet toe te laten onder de nieuwe toelatingsregels die er gaan komen voor uitzendbureaus.

FNV: Uitbuiting van uitzendkrachten
Het misbruiken van ontslag op staande voet door uitzendbureaus is “een nieuwe vorm van uitbuiting van uitzendkrachten,” zegt FNV-bestuurster Karin Heynsdijk. "Dit is het zoveelste voorbeeld in de uitzendbranche, maar steeds ben ik weer verbaasd over de creatieve manier waarmee ze weer dingen kunnen omzeilen. Het gaat altijd over: hoe kan ik verdienen aan uitzendkrachten, zonder fatsoenlijk met mensen om te gaan?".

In de cao worden wel steeds betere afspraken gemaakt, stelt Heynsdijk, “maar op deze manier worden die weer ondermijnd.” En de samenleving draait vervolgens op voor de kosten van het misbruik, omdat gedupeerde flexwerkers in de bijstand kunnen komen en steeds vaker dakloos raken.

ONTSLAG OP STAANDE VOET: regels en voorbeeldbrief

Doorsturen: