01 mei 2023 09:04 Arbeidsmarkt Scholing Personeelsbeleid

Onderzoek toont aan: menselijke arbeid en kennis blijven nodig, ondanks AI-innovaties

Robots nemen de arbeidsmarkt voorlopig nog niet over, blijkt uit wereldwijd onderzoek, want bedrijven automatiseren in een langzamer tempo dan eerder werd verwacht. Sinds 2020 is de automatisering van werk slechts 1 procent gegroeid. Organisaties schatten dat 34% van alle zakelijke taken nu worden uitgevoerd door machines. Tweederde wordt (nog) uitgevoerd door mensen, die vooral goed moeten zijn in analytisch en creatief denken. Bedrijven verwachten veel van kunstmatige intelligentie (AI) en denken dat de invoering van invloed zal zijn op het personeelsverloop in de organisatie.

Dat zijn conclusies van het Future of Jobs Report 2023 van het World Economic Forum. Het behandelt de nieuwste economische, gezondheids- en geopolitieke trends die arbeidsmarkten wereldwijd beïnvloeden. Het rapport laat zien dat de wereldwijde arbeidsmarkt nog heel divers is en dat er grote verschillen blijven tussen rijke en arme landen. De zeven belangrijkste punten uit het onderzoek leest u hier.

Grens tussen mens en machine verschuift
De arbeidsmarkten van landen met hoge inkomens zijn nu krap, terwijl lage- en lagere-middeninkomenslanden nog steeds last hebben van hoge werkloosheid. Door de wereldwijde inflatie komen mensen in de problemen, omdat bijna overal de reële lonen dalen. Dat heeft vooral gevolgen voor werknemers met een basisopleiding en voor vrouwen, omdat zij over het algemeen een lagere arbeidsparticipatie hebben.

Werkgevers verwachten de komende vijf jaar een structureel verloop op de arbeidsmarkt van 23%. Daarnaast zullen 14 miljoen banen verdwijnen, ofwel 2% van de huidige werkgelegenheid. De grens tussen mens en machine is verschoven, maar bedrijven automatiseren in een langzamer tempo dan verwacht. Technologie en normen voor duurzaamheid zullen een aanzienlijke impact hebben op bedrijven. Want milieu, technologie en economie zijn de belangrijkste aanjagers voor het creëren en vernietigen van banen.

Personeelsverloop door kunstmatige intelligentie
Sinds 2020 is maar 1 procent extra taken bij bedrijven overgenomen door software en robots, waardoor nu 34 procent van het werk wordt uitgevoerd met geautomatiseerde processen. Deze groei is veel lager dan in 2020 werd verwacht, want toen dachten bedrijven dat bijna de helft (47%) van de zakelijke taken binnen vijf jaar zou worden geautomatiseerd.

De verwachting is nu dat in 2027 nog niet de helft van het werk wordt geautomatiseerd. Daarvan omvat een derde beleidswerkzaamheden en tweederde informatie- en gegevensverwerking. Er wordt veel verwacht van kunstmatige intelligentie (AI) om mensen te ondersteunen bij redeneren, communiceren en coördineren. AI zal naar verwachting door bijna driekwart van de ondervraagde bedrijven worden omarmd en kan leiden tot een hoog personeelsverloop. Daarbij verwacht 50% van de organisaties dat AI zal leiden tot banengroei, terwijl een kwart denkt dat er ontslagen zullen vallen door het gebruik van kunstmatige intelligentie.

Creatief denken blijft belangrijkste vaardigheid
Anno 2023 blijft analytisch en creatief denken de waardevolste vaardigheid voor medewerkers. Bedrijven zijn vooral op zoek naar werknemers die goed analytisch kunnen denken, terwijl creatief denken op de tweede plaats komt. Na deze vaardigheden zoeken bedrijven naar mensen met de volgende competenties: veerkracht, flexibiliteit, zelfkritisch vermogen, nieuwsgierigheid en leergierigheid. Betrouwbaarheid en aandacht voor detail komen daarna, gevolgd door technologische kennis.

Overigens denken werkgevers dat werknemers de komende vijf jaar extra moeten investeren in kennis. Dan worden cognitieve vaardigheden steeds belangrijker, vooral creatief denken. De op twee na snelst groeiende kernvaardigheid is technologische kennis. Verder wordt zelfsturing belangrijker dan samenwerken. De ‘zachte’ vaardigheden die bedrijven het belangrijkst vinden, zijn nieuwsgierigheid, leervermogen, veerkracht, flexibiliteit, wendbaarheid en motivatie en zelfbewustzijn.

Werknemers vòòr 2027 scholen in AI en Big data
Zes op de tien werknemers zullen vóór 2027 een opleiding nodig hebben, terwijl slechts de helft toegang heeft tot adequate opleidingsmogelijkheden. De hoogste prioriteit heeft analytisch denken, gevolgd door het bevorderen van creatief denken. Werkgevers willen werknemers ook trainen in het gebruik van AI en Big data, het ontwikkelen van leiderschap en het bevorderen van veerkracht, flexibiliteit en agile werken.

Zeven belangrijke punten die in het onderzoek Future of Jobs Report 2023 naar voren komen zijn:

Uiteenlopende arbeidsmarktresultaten: Hoge-inkomenslanden hebben krappe arbeidsmarkten, terwijl lage- en lagere-middeninkomenslanden nog steeds te maken hebben met hogere werkloosheid dan vóór de COVID-19-pandemie. Werknemers met alleen een basisopleiding en vrouwen hebben te maken met lagere arbeidsparticipatie.

Technologie en duurzaamheid: De acceptatie van nieuwe, grensverleggende technologieën en van duurzaamheids- en governancenormen (ESG) zijn de belangrijkste aanjagers van veranderingen binnen organisaties. Door de groene transitie, de verantwoordelijkheid voor toeleveringsketens en het aanpassen aan de klimaatverandering, ontstaan veel nieuwe banen.

Technologische trends: Big data, cloud computing en AI zijn de technologieën die de komende vijf jaar waarschijnlijk door bedrijven zullen worden overgenomen. Verder blijft groei te zien in digitale platforms, apps, e-commerce en digitale handel. De grootste aanjagers van banengroei zijn de analyse van Big data, technologieën voor klimaatverandering en milieubeheer en cyberbeveiliging.

Structureel verloop op de arbeidsmarkt: respondenten verwachten een structurele banengroei van 69 miljoen banen en een afname van 83 miljoen banen. Dit komt overeen met een netto daling van 14 miljoen banen, of 2% van de huidige werkgelegenheid. Sectoren als transport, media, entertainment en sport zullen de gevolgen het meest ervaren.

Grens vervaagt tussen mens en machine: organisaties denken dat nu 34% van alle taken wordt uitgevoerd door machines en de overige 66% door mensen. Dat is een verwaarloosbare toename van het automatiseringsniveau met 1 procent sinds 2020. In de toekomst zullen mensen en machines wel veel bewuster gaan samenwerken.

Menselijke vaardigheid blijven: naast de automatisering blijven mensen nodig. Vooral analytisch en creatief denken is veelgevraagd. Verder willen werkgevers dat werknemers zich aanpassen aan het werken met AI en Big data.

Scholing nodig: om werknemers toe te rusten voor het werken met kunstmatige intelligentie, willen werkgevers trainingen organiseren zodat zij voorbereid zijn op de toekomst. Ook hierbij is het van belang dat zij analytisch vermogen hebben en creatief kunnen denken.