12 januari 2024 15:47 Arbeidsvoorwaarden Personeelsbeleid

SER wil verlofregelingen bundelen in nieuwe Wet maatschappelijk verlof

Het huidige verlofstelsel is de laatste jaren geregeld uitgebreid en gewijzigd en is er daarom niet duidelijker op geworden. Daarom adviseert de Sociaal- Economische Raad (SER) om het verlofstel flexibeler, transparanter en evenwichtiger te maken. Hiervoor moeten de verschillende verlofregelingen worden gebundeld in een nieuwe Wet maatschappelijk verlof.

Dat steltde SER in het advies Balans in maatschappelijk verlof (PDF). De SER is een belangrijk adviesorgaan voor de overheid, bestaande uit werkgevers, vakbonden en kroonleden.
Het nieuwe verlofkader moet bestaan uit drie pijlers: zorg voor kinderen, zorg voor naasten, en persoonlijk verlof. Het doel is om het verlofstelsel te vereenvoudigen en de financiering meer in balans te brengen.

Naar een toekomstbestendige verlofstructuur
Met deze voorstellen wil de SER een toekomstbestendige verlofstructuur realiseren, die eenvoudiger is en minder administratieve lasten op de schouders van werkgevers legt. Verder worden (betaalde) verlofregelingen bereikbaarder voor werknemers met een lager inkomen.

Een neveneffect van het nieuwe stelsel is dat dit de prestaties en motivatie van werknemers bevordert en het ziekteverzuim vermindert, omdat straks meer mensen gebruik kunnen maken van (betaald) verlof. Verder zou het stelsel de wendbaarheid van bedrijven bevorderen. Het wordt ook goedkoper voor werkgevers en werknemers, omdat de overheid meer moet gaan bijdragen. Dat is verantwoord, omdat de regelingen maatschappelijke relevantie hebben.

Maak een Wet maatschappelijk verlof
Het huidige verlofstelsel is door de jaren heen complex en onoverzichtelijk geworden. Dit maakt het voor zowel werkgevers als werknemers lastig om er optimaal gebruik van te maken. De SER benoemt dit probleem en ziet dus de noodzaak voor een meer gestroomlijnd en transparant systeem.

Daarom adviseert de SER het nieuwe kabinet om de huidige verlofregelingen (vastgelegd in de huidige Wet arbeid en zorg) te vereenvoudigen en te bundelen in een nieuwe Wet maatschappelijk verlof.

De drie pijlers van de Wet maatschappelijk verlof
De Wet maatschappelijk verlof heeft drie pijlers: zorg voor kinderen, zorg voor naasten en persoonlijk verlof. Daarbij is uitgegaan van de bestaande verlofrechten.

Eerste pijler: Zorg voor kinderen
Dit omvat alle verlofregelingen gerelateerd aan de zorg voor kinderen: zwangerschaps- en bevallingsverlof, geboorteverlof, ouderschapsverlof en adoptie- en pleegzorgverlof.

Het samenbrengen van deze regelingen levert werkgevers minder rompslomp op, terwijl het ook eenvoudiger voor werknemers wordt. De SER doet verschillende voorstellen om de regelgeving en administratieve handelingen in deze pijler te vereenvoudigen en (betalings)voorwaarden zoveel mogelijk gelijk te trekken. Ook moet het eenvoudiger zijn voor werkenden met een laag inkomen om gebruik te maken van (betaalde) verlofregelingen.

Tweede pijler: Zorg voor naasten
Hieronder valt het verlof voor de zorg van zieke familieleden of naasten, inclusief mantelzorg. Met de vergrijzende bevolking wordt dit steeds relevanter, omdat er meer werknemers zullen komen die ook mantelzorger zijn.

De SER stelt voor om al snel het kort- en langdurend zorgverlof samen te voegen en daaronder ook mantelzorg te scharen. Zo ontstaat er één verlofrecht voor de noodzakelijke zorg voor ‘naasten’ bij ziekte of hulpbehoevendheid. Voor structurele situaties van mantelzorg moeten er structurele oplossingen komen, zodat mantelzorgers niet terug hoeven te vallen op ziekmelding of opname van wettelijke vakantierechten. De SER gaat hier nog apart advies over geven.

Derde pijler: Persoonlijk verlof
Dit gaat over verlof in persoonlijke situaties, zoals rouwverlof. Het idee is om flexibiliteit te bieden door middel van maatwerkafspraken.

Het is de bedoeling om het bestaande wettelijke calamiteitenverlof op te nemen in het persoonlijk verlof, evenals een faciliteit voor rouwverlof. Hiervan kan door het maken van maatwerkafspraken decentraal worden afgeweken in overleg tussen vakbonden en werkgeversorganisaties. Het is de bedoeling dat de overheid een flink deel betaalt van het persoonlijk verlof; verder moeten persoonlijke verlofregelingen ook fiscaal worden gestimuleerd.

Meer balans in financiering en zeggenschap
Om de werkvloer zo min mogelijk te belasten, wil de SER dat werkgever en werknemer zo vroeg mogelijk (liefst al voor de geboorte) overleggen over de hoeveelheid, timing en spreiding van het ouderschapsverlof. Daarom stelt de SER voor in de wet vast te leggen dat werkgever en werknemer moeten overleggen over de wijze van opnemen op basis van wederzijdse wensen en behoeften.

Daarnaast wil de SER dat de overheid meer geld bijdraagt, om te beginnen bij het geboorteverlof. Want nu betalen (vooral) werkgevers en werknemers zelf de lasten van betaald (aanvullend) geboorte- en ouderschapsverlof, terwijl de bijdrage vanuit de overheid beperkt is. Dat staat niet in verhouding tot de grote maatschappelijke baten die deze verlofvormen hebben, vindt de SER.