In verschillende situaties kan een werkgever de loonbetaling aan de werknemer stoppen. Hiervan kan sprake zijn als de werknemer geen arbeid verricht of zich niet houdt aan de voorschriften tijdens arbeidsongeschiktheid. Per geval zal moeten worden beoordeeld of de loonbetaling kan worden stopgezet.

Mr. Linda Jacobs - Advocaat

Geen arbeid, geen loon, tenzij …
De hoofdregel is dat geen loon verschuldigd is voor de tijd dat de werknemer geen arbeid heeft verricht. Dat klinkt logisch. Voorbeelden hiervan zijn de werknemer die in de gevangenis zit, onwettig verzuim of te laat komen op het werk.

… Oorzaak voor rekening werkgever
Uitzondering op deze hoofdregel is dat een werknemer weliswaar geen arbeid heeft verricht, maar de oorzaak hiervan voor rekening van de werkgever komt. Te denken valt aan een onterecht gegeven ontslag op staande voet, weersomstandigheden die het werk onmogelijk maken of een situatie waarin sprake is van een arbeidsconflict (situatieve arbeidsongeschiktheid).

Ook in geval van schorsing of non-actiefstelling kan deze oorzaak voor rekening van de werkgever komen en moet het loon worden doorbetaald. Dit is niet altijd het geval. Er zijn omstandigheden denkbaar, waarbij sprake is van een schorsing die voor rekening van de werknemer komt. Een voorbeeld hiervan is een vrachtwagenchauffeur die zijn werk niet kan uitvoeren, omdat zijn rijbewijs is ingenomen. Is uw werknemer absoluut verhinderd om zijn werkzaamheden te verrichten en is dit een reden voor schorsing, dan bestaat de mogelijkheid om de loonbetaling te staken.

Voor het slagen van een loonvordering door de werknemer, is het noodzakelijk dat de werknemer wel bereid en beschikbaar moet zijn geweest om de arbeid te verrichten. Als de werknemer daartoe niet bereid is of beschikbaar is, dan heeft hij geen recht op loon, ook al komt de oorzaak voor rekening van de werkgever. De bereidheid kan ook enige tijd afwezig zijn. Als de werknemer vervolgens wel weer bereid is, dan heeft hij vanaf dat moment weer recht op loon.

Stopzetten loonbetaling bij ziekte
In beginsel heeft de werkgever tijdens ziekte een loonbetalingsverplichting van maximaal 104 weken. Daar staat tegenover dat de zieke werknemer zich moet houden aan de spelregels rondom ziekte. Doet de werknemer dat niet, dan kan de werkgever de loonbetaling stopzetten.

Van belang is om een werknemer eerst te waarschuwen, voordat tot opschorting of staking van de loonbetaling wordt overgegaan. Een brief met enkel een verwijzing naar de wetsartikelen, is daarvoor onvoldoende. Het moet een duidelijke waarschuwing zijn dat als de werknemer niet voldoet aan de verplichting tot loonopschorting of loonstaking zal worden overgegaan.

De werkgever kan de loonbetaling opschorten of staken. Denk niet te gemakkelijk dat het niet uitmaakt of u aankondigt het loon op te schorten of te staken. Blijkens rechtspraak komt een verkeerde aankondiging voor rekening en risico van de werkgever. Als de werkgever aankondigt het loon op te schorten, terwijl loonstaking op zijn plaats was geweest, dan geldt dit niet als loonstaking. Het resultaat is dat als de werknemer alsnog aan zijn verplichtingen voldoet, het loon met terugwerkende kracht zal moeten worden betaald. Bij een loonstaking hoeft het loon achteraf niet meer te worden uitbetaald. Opletten dus!

Loonbetaling opschorten
Een werkgever mag (redelijke) controlevoorschriften vaststellen, die een werknemer moet naleven tijdens ziekte. Wanneer een werknemer zich niet aan deze controlevoorschriften houdt en de werkgever niet kan controleren of de werknemer daadwerkelijk ziek is, kan de werkgever de loonbetaling opschorten. Hiervan kan bijvoorbeeld sprake zijn als de werknemer niet verschijnt op het spreekuur bij de bedrijfsarts, verzuimt een ander verblijf- of verpleegadres door te geven of niet bereikbaar is voor werkgever of de bedrijfsarts.

Het enkele feit dat een werknemer de controlevoorschriften niet naleeft, is blijkens de rechtspraak onvoldoende voor ontslag op staande voet. Daarvoor zijn bijkomende omstandigheden nodig (zie bijvoorbeeld hier). Het opschorten van het loon is het drukmiddel om de werknemer te bewegen de controlevoorschriften alsnog na te leven. Als de werknemer aan de controlevoorschriften voldoet, heeft hij alsnog met terugwerkende kracht recht op het loon. Een gerechtvaardigde opschorting van het loon, brengt wel mee dat de werkgever geen wettelijke rente of verhoging verschuldigd is.

Loonbetaling staken
Het staken van de loonbetaling betekent dat de werknemer nooit meer loon over die periode zal ontvangen. De wet schrijft voor in welke gevallen de werkgever mag overgaan loonstaking, namelijk:

a.     de ziekte is opzettelijk door de werknemer veroorzaakt of het gevolg van het geven van onjuiste of onvolledige informatie tijdens een aanstellingskeuring (komt zelden voor);

b.    de werknemer belemmert of vertraagt zijn genezing;

c.     de werknemer weigert – zonder deugdelijke grond – passende arbeid te verrichten;

d.    de werknemer weigert – zonder deugdelijke grond – mee te werken aan redelijke voorschriften of getroffen maatregelen om hem passende arbeid te laten verrichten, zoals het volgen van een cursus of meewerken met een re-integratiebureau;

e.     de werknemer weigert mee te werken aan het opstellen, evalueren en bijstellen van een plan van aanpak;

f.     het te laat aanvragen van een WIA-uitkering door de werknemer.

Ook voor deze gevallen geldt dat ontslag op staande voet in beginsel niet aan de orde kan zijn. Pas als de loonstaking gepaard gaat met andere feiten en omstandigheden, die in onderlinge samenhang een dringende reden voor ontslag opleveren, kan ontslag op staande voet wel zijn gerechtvaardigd.

Wettelijke verhoging en rente
Als een werkgever ten onrechte overgaat tot stopzetten van de loonbetaling, kan de werknemer wettelijke rente en (na drie werkdagen) een wettelijke verhoging vorderen over het achterstallige loon. De wettelijke verhoging bedraagt voor de vierde tot en met de achtste werkdag vijf procent per dag en voor elke volgende werkdag één procent, tot een maximum van 50% van het verschuldigde loon. Het is voor u als werkgever dus van belang om uitsluitend op juiste gronden over te gaan tot stopzetting van de loonbetaling.

Contact
Dit artikel is geschreven door mr. L.E. Jacobs, advocaat bij Absolute Advocaten te Huissen. U kunt haar bereiken per mail: jacobs@absoluteadvocaten.nl of telefoon: 026 32 59 023 . U kunt berichten van Linda Jacobs ook volgen op Twitter en Linkedin.