12 januari 2021 10:56 Arbeidsrecht Arbo

Vaccinatie: Dit kan HR doen om prikken te bevorderen

Als voldoende Nederlanders een prik laten zetten, kan Nederland weer normaal functioneren. Het is daarom voor werkgevers aantrekkelijk als hun personeel gevaccineerd wordt. Maar verplichten mag niet, net zomin als bijhouden welke werknemers een prik hebben gehad en welk niet. Het is frustrerend, maar als werkgever mag je niet zoveel. Wel kun je vanuit HR proberen, het zo aantrekkelijk mogelijk maken om een prik te laten zetten.

Als werkgever heeft u de plicht om voor een veilige werkomgeving te zorgen. Maar die plicht gaat niet zover dat u werknemers kunt verplichten om een prik tegen het coronavirus te laten zetten. Werkgeversorganisatie AWVN heeft op een rijtje gezet wat werkgevers wel en niet kunnen. Daarbij is ook een rol weggelegd voor HR om het vaccineren zo aantrekkelijk mogelijk te maken.

Vaccinatie verplichten mag niet
In Nederland is de onaantastbaarheid van het lichaam een grondrecht. Al zijn er dringende redenen voor vaccinatie, u kunt werknemers niet verplichten om een prik te laten zetten. Ook niet met het argument dat de werknemer anders gevaar lopen, zoals in de zorg. Vaccinatie is een vrije keuze, die niet kan worden beperkt.

De volgorde van vaccineren wordt door de overheid vastgesteld. Werkgevers kunnen er daarom ook niet voor zorgen dat hun werknemers bij voorrang worden gevaccineerd.

Vaccinatie vastleggen mag niet
Volgens de privacywet AVG mag u geen (bijzondere) persoonsgegevens verwerken als daar geen goede grond voor is. Duidelijk is dat u als werkgever geen gezondheidsgegevens mag verwerken. U mag hen daarom niet vragen of zij zich willen laten vaccineren, of dat zij dat hebben gedaan. Als u het toch vraagt, dan is de werknemer niet verplicht om daarop te antwoorden.

Als de werknemer spontaan vertelt dat hij/zij al een prik heeft gehad, mag u dat ook niet vastleggen, ook niet als de werknemer toestemt. Want gezien de afhankelijkheidsrelatie, kan de toestemming van de werknemer mogelijk niet uit vrije wil zijn gegeven.

Arbeidsvoorwaardelijke consequenties kunnen niet
Het kan zijn dat een ongevaccineerde werknemer gevaar oplevert voor de gezondheid van collega’s en anderen. U wilt dan misschien de werknemer afzonderen, of overplaatsen (of wellicht ontslaan als dat niet mogelijk is). Dat kan zeer waarschijnlijk alleen als daar een wettelijke grondslag voor is.

Volgens AWVN kan voor de meeste beroepen niet worden gezegd dat vaccinatie noodzakelijk is om het beroep veilig te kunnen uitoefenen. Bovendien zullen de meeste mensen aan het eind van het jaar waarschijnlijk gevaccineerd zijn. En hoewel het de verwachting is dat mensen dan minder (of niet meer) besmettelijk zijn, blijven persoonlijke beschermingsmiddelen voor alle medewerkers waarschijnlijk toch noodzakelijk.

Wat kan HR wél doen om vaccineren te bevorderen?

Werkgevers moeten de RIVM-richtlijnen volgen om de veiligheid op de werkvloer te waarborgen. Vermijd contact tussen werknemers en laat werknemers zoveel mogelijk thuiswerken.

Vraag advies aan de bedrijfsarts over veilig werken en verstrek de noodzakelijke persoonlijke beschermingsmiddelen.

Schakel de bedrijfsarts ook in voor advisering en uitleg over (de voordelen van) vaccinatie. Alleen bij een hoge vaccinatiegraad kan Nederland weer van de beperkende maatregelen afkomen.

U kunt benadrukken hoe belangrijk het is voor de voortgang van het bedrijf en de werkgelegenheid dat iedereen zich laat vaccineren, maar mag geen bijzondere druk uitoefenen op de werknemers.

Sta toe dat werknemers een prik mogen halen onder werktijd, bijvoorbeeld door dat aan te merken als calamiteitenverlof zodat zij gewoon hun loon blijven ontvangen. U kunt ook de reiskosten vergoeden naar de vaccinatielocatie. Let er wel op, dat u over de reden hierover niets registreert, omdat u dan indirect toch nog medische gegevens verwerkt volgens de AVG.

Er zijn werkgevers die een beloning geven als werknemers hun prik halen. Daarmee begeeft u zich op glad ijs, omdat het als ongeoorloofde druk kan worden gezien. Maar arbeidsrechtadvocaat Maarten van Gelderen zegt bij RTL Nieuws dat een vaccinatiebonus wel mag, omdat je die kunt vergelijken met een bonus voor werknemers die niet ziek zijn geweest. Wel kan het volgens hem slecht zijn voor de werksfeer omdat er ‘altijd medewerkers zijn die om wat voor reden dan ook tegen vaccinaties zijn.’ Bovendien kunt u ook hiermee in strijd handelen met de AVG omdat dan uit uw administratie alsnog blijkt welke werknemers gevaccineerd zijn.