Hoewel de internationale coronacrisis voorbij is, zijn de gevolgen voor werkgevers en werknemers nog wel voelbaar. Want duizenden mensen raken jaarlijks definitief arbeidsongeschikt door de slepende gevolgen van hun COVID-infectie. Patiënten zien er aan de buitenkant vaak gezond uit, maar zijn chronisch vermoeid en kunnen zich moeilijk concentreren. Eerst werden zij nog aangespoord tot extra activiteit, bijvoorbeeld met sporten of intensieve fysiotherapie. Maar artsen weten nu dat dit de klachten juist erger maakt. Een succesvolle re-integratie van medewerkers met Post-COVID vraagt om maatwerk, flexibiliteit en een goed begrip van de beperkingen die zij dagelijks ervaren.

We denken liever niet meer aan de coronacrisis, maar voor een groeiende groep werkenden is de impact van COVID-19 nog lang niet voorbij. Het Post-COVID Syndroom zorgt bij duizenden mensen voor langdurige klachten die werken (tijdelijk) onmogelijk maken. Artsen hanteren deze medische indicatie, als de klachten langer dan 12 weken aanhouden na een COVID-infectie.

Dit leidt niet alleen tot persoonlijk leed en inkomensverlies, maar stelt ook werkgevers en HR-professionals voor complexe vraagstukken rondom verzuim en re-integratie. De Nederlandse bedrijfsartsenvereniging NVAB waarschuwt dan ook dat het probleem groter is dan eerder gedacht.

De verborgen crisis: kwetsbare groepen lopen vast
Uit cijfers van het UWV blijkt dat nu al ruim 12.000 mensen deels of volledig arbeidsongeschikt zijn verklaard door Post-COVID. Toch is dit volgens patiëntenorganisaties slechts het topje van de ijsberg. Want vooral kwetsbare groepen, zoals laaggeletterden en mensen die de Nederlandse taal minder goed beheersen, lopen vast. Zij zijn onzichtbaar in de statistieken, terwijl ze vaak ernstig beperkt worden door hun klachten. Uiteindelijke vallen zij dan toch uit op het werk.

Volgens Ernst Jurgens, bedrijfsarts en lid van de NVAB, is het werkelijke aantal veel hoger. In een interview met NOS Radio 1 legt hij uit dat veel mensen zich niet aanmelden voor hulp of een uitkering, omdat ze de weg in het systeem niet weten te vinden. Jurgens, heeft een leidraad voor bedrijfsartsen ontwikkeld voor herstel en re-integratie van werknemers met het Post-COVID Syndroom. 

Post-COVID is veel ernstiger dan gedacht
Aan het begin van de pandemie was er nog weinig bekend over Post-COVID, maar inmiddels wordt steeds duidelijker hoe ernstig de gevolgen kunnen zijn. Jurgens merkt op dat Post-COVID veel overeenkomsten vertoont met andere bekende postvirale aandoeningen, zoals het chronisch vermoeidheidssyndroom (ME/CVS).

Post-COVID wordt door de Gezondheidsraad gedefinieerd als een reeks aanhoudende klachten die langer dan 12 weken na een COVID-19 infectie blijven bestaan. De symptomen variëren sterk per persoon, maar vaak genoemde klachten zijn:

• Extreme vermoeidheid
• Concentratie- en geheugenproblemen (‘brain fog’)
• Kortademigheid en benauwdheid
• Spier- en gewrichtspijn
• Hartkloppingen en duizeligheid
• Toename van klachten na inspanning (post-exertionele malaise, PEM)

Vooral PEM vormt een uitdaging bij re-integratie. Zelfs minimale inspanning kan leiden tot een terugval, wat betekent dat een standaard opbouwschema niet altijd werkt. Artsen weten nu ook dat het juist niet helpt om mensen aan te sporen om actiever te worden, want dat blijkt de klachten juist erger te maken. De weg naar herstel moet dus veel geleidelijk en voorzichtig zijn.

Re-integratie: wat kunnen HR en werkgevers doen?
Hoewel de medische kennis over Post-COVID groeit, blijft re-integratie een lastig vraagstuk. Zowel bedrijfsartsen als het UWV hebben nog moeite met de beoordeling van deze complexe klachten. Werkgevers en HR-professionals zullen vooral veel geduld moeten opbrengen, maar kunnen dan wel een opbouwende rol hebben in de weg naar herstel van werknemers met Post-COVID.

Aandachtspunten bij re-integratie van werknemers met Post-COVID:

1. Flexibiliteit is essentieel Een vaste opbouw in uren is vaak niet haalbaar. Werknemers kunnen de ene dag meer aan dan de andere, zonder duidelijke voorspelling. Het heeft dus geen zin om te beginnen met twee ochtenden werken, dan drie, et cetera. Het werkt wellicht beter om voor de re-integratie een voortdurende taak zonder deadline te geven die flexibel is uit te voeren, ook vanuit huis.

2. Pas de werkbelasting aan Focus niet alleen op uren, maar ook op de aard van het werk. Verminder cognitieve en fysieke belasting waar nodig. Organiseer een geduldige werkbuddy die taken over kan nemen, bijvoorbeeld een ervaren collega die begrip heeft voor de situatie van de zieke collega.

3. Herken signalen van overbelasting Een tijdelijke opleving betekent niet dat iemand volledig hersteld is. Werkgevers moeten alert blijven op terugvallen, ook als de werknemer enthousiast is over het eigen herstel. Houd daarom intensief contact met de bedrijfsarts over de (on)mogelijkheden.

4. Zorg voor een veilige en open werkomgeving Werknemers moeten zich veilig voelen om hun grenzen aan te geven zonder angst voor baanverlies. Aandachtig luisteren met echte aandacht voor de psychische belasting door Post-COVID, is essentieel. Vaak zien werknemers met Post-COVID er van de buitenkant gezond uit, waardoor het soms moeilijk is om te aanvaarden dat ze hun eigen werkzaamheden niet kunnen hervatten. Aandringen maakt alles alleen maar erger, dus geduld en begrip zijn de beste hulpmiddelen voor re-integratie.

5. Schakel expertise in Bedrijfsartsen en instanties zoals stichting C-support kunnen helpen bij een realistisch hersteltraject. C-support werkt in opdracht van het Ministerie van VWS en geeft advies over langdurige coronaklachten aan patiënten en (zorg)professionals.

Ziekteverzuim beheersen? Doe het met dit Ziekteverzuimprotocol