Dagelijks lezen we nieuws en geruchten over de bril (Google Glass) en het horloge (iWatch) die ons snel moeten informeren over onze omgeving, de mensen met wie we spreken, over de mail die binnenkomt of over onze gezondheid. Maar deze hulpmiddelen zijn slechts het begin van een stroom van gadgets op of in het lichaam die werknemers slimmer, gezonder of beter controleerbaar maken. Wordt de toekomstige werknemer een cyborg?

Dagelijks lezen we nieuws en geruchten over de bril (Google Glass) en het horloge (iWatch) die ons snel moeten informeren over onze omgeving, de mensen met wie we spreken, over de mail die binnenkomt of over onze gezondheid.
Maar deze hulpmiddelen zijn slechts het begin van een stroom van gadgets op of in het lichaam die werknemers slimmer, gezonder of beter controleerbaar maken. Wordt de toekomstige werknemer een cyborg?

Wie regelmatig sport en zijn of haar prestaties bijhoudt, weet dat deze toekomst al is begonnen. Denk aan gadgets en apps op de smartphone die de afstand, de route, de snelheid bijhouden van hardlopers en wielrenners, aan stappentellers en ook aan geavanceerde hartslag- en slaapmeters.

MIS NIKS: Abonneer je op de gratis Personeelsnet-nieuwsbrief

Gedrag controleren
Dit soort slimme ICT-toepassingen kunnen ook worden gebruikt om het ongewenst gedrag te signaleren. Zo is er sinds kort een enkelband die via het zweet meet of de drager alcohol heeft gedronken.
Ook zijn er al werkgevers die gebruik maken van deze nieuwste technologieën. Transportbedrijf Beuk werkt bijvoorbeeld al met 'seeiing machines' die de gelaatsuitdrukkingen van chauffeurs controleren op vermoeidheidsverschijnselen en onoplettendheid. Zodra de chauffeur vermoeid raakt of afgeleid wordt, begint zijn stoel te trillen. Ook gaat er een signaal naar de bijrijder in de slaapcabine.
De voordelen voor de verkeersveiligheid zijn duidelijk. Maar of de chauffeurs deze extra controles ook zo fijn vinden?

Minuscuul cameraatje
De Volkskrant besteedt zaterdag maar liefst twee pagina's om een ander voorbeeld te beschrijven.
Narrative, een minuscuul cameraatje dat mensen in een clip op hun kleding dragen en dat automatisch elke halve minuut een foto maakt.
"Stel je voor dat alle werknemers met zo'n camera rondlopen. 'Moet je kijken hoeveel kennis van het productieproces er dan beschikbaar komt! Dan weet je als manager precies wat iedereeen elke halve minuut doet. Daar is enorm veel efficiëntie te halen'", aldus een enthousiaste voorstander in de Volkskrant.

Intieme technologie
Trendwatchers van het Verkenningsinstituut Nieuwe Technologie (VINT) van IT-dienstverlener Sogeti hebben de huidige stand van de techniek samengevat in een interessant rapport 'Empathic Things: Intieme technologie van wearables tot biohacking'.

"Met de opkomst van intieme technologie vervaagt de grens tussen mens en machine. Het maakt ons leven gemakkelijker dan ooit. Bestaande zintuigen worden versterkt of nieuwe zintuigen worden zelfs toegevoegd", aldus de toekomstwatchers van VINT.

In, op en om het lichaam
Zij zien zes varianten van IT-gadgets in, op en om het lichaam:

• Wearables: De huidige generatie wearables; technologie die op het lichaam wordt gedragen en zich voornamelijk richt op de interne lichaamsdata zoals de slimme horloges die lichaamsbeweging en/of hartslag meten. Of de slimme contactlens voor diabetici.


• Augmentables: Deze categorie maakt gebruik van data uit de omgeving van de gebruiker en is bedoeld om zintuigen aan te vullen en te versterken. Zo geeft de digitale bril, zoals Google Glass, extra informatie over de fysieke omgeving die de gebruiker ziet.


• Surroundables: Bij surroundables gaat het om de combinatie van interne lichaamsdata en de omgeving van de gebruiker. Een slim horloge die de autobestuurder specifieke informatie via een app op de smartphone geeft over de gemiddelde snelheid, brandstofverbruik of het onderhoudsschema van de auto. Een ander voorbeeld is de mobiele-telefoonjurk met antennes in de naden en een simkaart als label. Of slimme kleding die signaleert wanneer de drager in het bereik van een bewakingscamera komt en daarmee registratie voorkomt.


• Enchantables: Dit omvat alledaagse objecten uitgerust met intelligente technologie. Een voorbeeld is de slimme medicijndoos verbonden met het internet. In het deksel zit een sensor die signaleert wanneer de dop geopend wordt en een LED-lampje dat al knipperend om aandacht vraagt. Wanneer het tijd is om medicijnen in te nemen, wordt daarop gewezen via het knipperlichtje. Een ander voorbeeld is de slimme prullenbak die elk weggegooid product scant en indien gewenst weer bestelt.


• Swallowables: – Technologie in het lichaam. Een voorbeeld is de digitale pil die lichaamsdata van de drager constant in de gaten houdt. Als er wat aan de hand is, bijvoorbeeld een opvallende bloeddrukstijging, wordt de dokter gewaarschuwd. De digitale pil kan ook als identiteitsbewijs dienen voor toegang tot ruimtes of computerbestanden.


• Biohackables: Bij deze variant wordt de technologie in het lichaam geïmplanteerd. Bijvoorbeeld kleine metalen schijfjes in de vingertoppen om elektromagnetische velden aan te voelen. Of een chip waarmee de lampen in een ruimte worden afgesteld op de gemoedstoestand van de drager.

Toepassingen op het werk
De toepassingen van intieme technologie op het werk zijn bijna eindeloos. De VINT-onderzoekers noemen twee voorbeelden die zij als "laaghangend fruit" bestempelen.
Stappentellers gebruiken om werknemers gezonder te laten leven (en daarmee het ziekteverzuim omlaag brengen).
Of medewerkers ter beveiliging van de informatie een pil met een uniek  signaal te laten slikken. De digitale omgeving herkent de medewerker, waardoor het gehannes met inlognamen en wachtwoorden tot het verleden behoort.

Intieme technologie gaat verder, veel verder. Alles wordt meetbaar van de werknemer van de toekomst.
"Van de verhouding van geconsumeerde cafeïne in relatie tot geleverde productiviteit tot het verband tussen minimale beweging per werknemers en de ziektekosten. Logistieke processen, sociale processen en communicatie binnen het bedrijf kunnen worden geanalyseerd en geoptimaliseerd tot op elk gewenst niveau", aldus het toekomstbeeld dat VINT schetst.

Principiële vragen
Al deze nieuwe toepassingen leiden tot complexe, principiële vragen:

• Privacy: om optimaal gebruik te kunnen maken van de mogelijkheden, moeten we privacy opgeven. Willen we dat? En hoever mogen we daarin gaan, wat mogen we vragen van werknemers?


• Controle: wie heeft straks de controle over al die gegevens die zijn opgeslagen? Heeft een individu nog iets te zeggen over zijn persoonlijke gegevens of kunnen bedrijven hiermee doen wat ze willen?


• Dwangmatig gedrag: maakt al die informatie ons gelukkiger? Of worden we straks geleefd door een stortvloed aan data die we - zoals de smartphone nu - vaak dwangmatig raadplegen om maar niks te missen?


• Sociale acceptatie: Accepteert de omgeving straks een slimme bril als Google Glass? Hoe weet je dat zo'n brildrager met jou communiceert, of dat hij met een knippende oogbeweging een foto van je maakt, of gewoon stiekem zijn mail leest?

Hoewel Google Glass formeel nog steeds in het experimenteer-stadium is, zijn tegenstanders hiervan zich al aan het verenigen.
De naam van deze beweging? Stop The Cyborgs.