Vandaag vergadert de Tweede Kamer over het handhaven van de Wet DBA per 1 januari 2025. De wet is bedoeld om schijnzelfstandigheid tegen te gaan, maar wordt al jaren niet meer gehandhaafd. Nu dat wel weer gaat gebeuren, laait aanzienlijke bezorgdheid op onder zelfstandigen, vooral bij zzp’ers met kantoorfuncties. Zij werken vaak lang voor één enkele opdrachtgever en voldoen daarmee niet aan een belangrijke eis voor zelfstandigheid. Opdrachtgevers huren minder zzp’ers in uit vrees voor naheffingen, als blijkt dat hun opdrachtnemers toch werknemers zijn volgens de fiscus. Misschien dat de onzekerheid wat afneemt, nu bekend is dat de Belastingdienst geen extra inspecteurs inzet voor de handhaving op schijnzelfstandigheid.

Door: Redactie Personeelsnet

Onderzoek van Knab onder 3.000 zzp'ers wijst uit dat ruim een derde van de zelfstandigen vreest voor de gevolgen van de handhaving, vooral vanwege langdurige opdrachten en de risico's van verkapte dienstverbanden. Met name oudere zzp’ers denken erover om dan maar helemaal te stoppen met werken, waardoor veel waardevolle kennis niet meer beschikbaar komt voor opdrachtgevers.

Overigens staat niet meteen een legertje inspecteurs bij opdrachtgevers op de stoep per 1 januari 2025, want in de commissievergadering van de Tweede Kamer werd duidelijk dat de Belastingdienst geen extra mensen inzet om de Wet DBA te handhaven.

Veel schijnzelfstandigheid bij de overheid
De zorgen onder zzp’ers lopen nogal uiteen. Maar het zijn vooral zelfstandigen in kantoorfuncties, zoals in de ICT en bij de overheid, die vrezen dat zij als schijnzelfstandigen zullen worden aangemerkt. Volgens het onderzoek verwacht 13% van de zzp’ers dat zij niet voldoen aan de criteria van de Belastingdienst, met percentages die oplopen tot 28% in de overheidssector en 21% in de ICT.

Bron: Onderzoek Knab

Die zorgen zouden wel eens terecht kunnen zijn, want juist bij de overheid en bij ICT-opdrachten blijken zelfstandigen langdurige opdrachten uit te voeren bij één enkele opdrachtgever. Tweederde van de ondervraagde zelfstandigen die zich zorgen maken, vreest daardoor als schijnzelfstandige te worden aangemerkt. Hun opdrachtgevers lopen dan het risico op naheffingen en eventueel de verplichting om hen in loondienst te nemen. Uit vrees hiervoor, besteden opdrachtgevers al minder werk uit, merken veel zzp’ers.

Verschillen per sector en omzet
Uit het onderzoek blijkt ook dat de impact van de Wet DBA sterk varieert per sector en omzetniveau. Zelfstandigen met een hogere omzet maken zich het meest zorgen: van de zzp’ers met een omzet boven de €100.000 verwacht 23% grote gevolgen, terwijl dit percentage bij zelfstandigen met een omzet onder de €50.000 slechts 9% bedraagt. Daarnaast is de dreiging van schijnzelfstandigheid het hoogst in sectoren waar langdurige contracten de norm zijn, zoals de ICT en zakelijke dienstverlening.

Opvallend is dat vooral jongere zzp’ers zich zorgen maken over hun toekomst. Maar liefst 25% van de zelfstandigen onder de 30 jaar verwacht dat de handhaving van de Wet DBA grote impact zal hebben op hun werk. Oudere zelfstandigen zijn hier minder bang voor; onder de zestigers is dit slechts 11%. Dit verschil kan verklaard worden doordat jongere zelfstandigen nog een lange carrière voor zich hebben, terwijl ouderen vaker al plannen hebben om hun werkende leven te beëindigen.

Gebrek aan kennis over de Wet DBA
Hoewel de Wet DBA sinds 2016 bestaat, geeft bijna de helft van de zzp'ers aan de wet niet of onvoldoende te kennen. Dit gebrek aan kennis draagt echter niet significant bij aan de zorgen. Zelfstandigen lijken vooral bezorgd te zijn over de mogelijke gevolgen van de handhaving op hun specifieke situatie, zonder precies te weten hoe de wet op hen van toepassing is.

De onrust onder zzp'ers komt voort uit het voortdurend veranderende overheidsbeleid. Veel zelfstandigen geven aan behoefte te hebben aan duidelijkere en stabielere wet- en regelgeving. De handhaving van de Wet DBA wordt gezien als een maatregel die het ondernemerschap in Nederland kan belemmeren, vooral doordat de criteria voor zelfstandig ondernemerschap niet altijd even helder zijn.

Zzp’ers beter behandelen
De Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN)  probeert met de politiek en de ‘polder’ een dialoog te voeren over goede oplossingen voor zelfstandige ondernemers. Hun leden merken dat sommige opdrachtgevers stoppen met het inhuren van freelancers uit onzekerheid over de handhaving, wat leidt tot verlies van opdrachten voor zelfstandigen. Daarmee dreigen zij zonder werk te raken, want de opdrachtgevers nemen de zelfstandigen niet in dienst.

Veel zzp’ers vinden dat de buitenwereld te negatief naar ze kijkt: ze zouden te weinig belasting betalen, alleen maar op gunstige tijden willen werken en opportunistisch zijn. De VZN wil een betere behandeling van zelfstandigen, ook door opdrachtgevers/werkgevers. Want hoewel zelfstandigen geen contracten meer krijgen, komen er dus ook geen vaste dienstverbanden ter vervanging, wat voor meer onzekerheid zorgt.

INHUUR ZZP'ER: Checklist Arbeidsrelatie vermijden