'Weg met de manager' kopt het Financieel Dagblad in een uitgebreid verhaal over zelfsturing, waarin drie praktijkverhalen worden beschreven. "Mensen zijn enthousiaster omdat zij hun bijdrage terugzien in de ontwikkeling van de organisatie. En de kwaliteit van onze producten is navenant gestegen." Wordt het afschaffen van de manager de nieuwste managementhype?

'Weg met de manager' kopt het Financieel Dagblad in een uitgebreid verhaal over zelfsturing, waarin drie praktijkverhalen worden beschreven.

Zo schafte een drukkerij zijn managementlaag af en werken de medewerkers zelfstandig. "Het zijn geen medewerkers, maar medeondernemers. Mensen zijn enthousiaster omdat zij hun bijdrage terugzien in de ontwikkeling van de organisatie. En de kwaliteit van onze producten is navenant gestegen."
Wordt het afschaffen van de manager de nieuwste managementhype?

Bij alle verhalen rond zelfsturing valt al snel de naam van Ricardo Semler. Deze Braziliaanse ondernemer is de zelfsturing-goeroe geworden, nadat hij in zijn bedrijf Semco de traditionele top-down benadering overboord had gegooid. Hij gaat zelfs zover dat hij de medewerkers ook de salarissen laat bepalen en de bedrijfsleiding laat kiezen. In Semlers bedrijf zijn de overleggen open voor alle medewerkers, waarbij alle aanwezigen niet alleen meepraten, maar ook meebeslissen.

MIS NIKS: Abonneer je op de gratis Personeelsnet-nieuwsbrief

Vastgelopen in controles en procedures
Bedrijven zijn vastgelopen in controles en procedures, is de analyse van de voorstanders van zelfsturing. "Zo is bij het gros van de organisaties slechts 20% bezig met waardecreatie voor de klant, de rest met het managen en controleren van het proces", schrijft het FD.
"Door overbodige controles overboord te zetten en te vertrouwen op de input van de werknemer haal je de verspilling uit het proces en verhoog je de efficiëntie en de intrinsieke motivatie van je werknemers."

Transparantie
Bij platte, zelfsturende teams hoort overigens ook transparantie. Teams kunnen immers het best hun verantwoordelijkheid nemen als zij weten wat de doelstellingen zijn van het bedrijf, de kosten (tot op het niveau van ieders individuele salaris aan toe) en hoe het resultaat van het bedrijf uitvalt.
Het voordeel van deze transparantie is dat werknemers ook begrijpen wanneer ze wat harder moeten lopen voor het bedrijf. Zo heeft de drukkerij ingrijpend gesaneerd, waarbij een derde van het personeel moest verdwijnen. "Dat was zwaar, maar mensen zagen dat het noodzakelijk was."

Niet populair bij HR
Dat zelfsturing niet populair is bij HR, valt te begrijpen uit het verhaal van fabriek WP Haton. Het bedrijf heeft ervoor gekozen om zelfsturing op zo'n manier in te vullen dat er veel formele HR-procedures zijn afgeschaft. Zo werkt de fabriek zonder personeelsdossiers, functieomschrijvingen of beoordelingsgesprekken.
"Beoordelingsgesprekken zijn er niet omdat er constant informeel wordt gecommuniceerd, één op één. Over strategie en resultaten worden medewerkers twee à drie keer per maand bijgepraat. Functieomschrijvingen zijn overbodig omdat iedereen geacht wordt mee te denken."

Managementhype?
Of zelfsturing een echte hype wordt, moeten we afwachten. Maar nadat een uitzendbureau Ricardo Semler naar Nederland had gehaald, is de aandacht voor zelfsturing snel toegenomen.
Niet voor niets ruikt opleidingsinstituut De Baak zijn kans. Het instituut heeft inmiddels een uitgebreide training opgezet over het implementeren van zelfsturing. En als deze managementhype niet doorzet, heeft De Baak nog steeds traditionele opleidingen. Bijvoorbeeld die waarin HR-professionals leren hoe ze de oude, vertrouwde HR-instrumenten en -procedures moeten toepassen.