Alfa's zijn de robot de baas
Technische vaardigheden leren is niet het belangrijkste in een wereld vol robots. Deze zijn immers snel verouderd. Wie over twintig jaar nog werk wil hebben, is vooral gebaat met typische alfa-vaardigheden.
Dat schrijft Casper Thomas in 'De robot de baas', een bundel essays van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid over de 'toekomst van werk in het tweede machinetijdperk'.
Dat de robots komen, staat vast. Minder zeker is wat de consequenties hiervan zijn voor werknemers.
Gaat de helft van de banen over 20 jaar verdwijnen, zoals Oxford-wetenschappers Carl Frey en Michael Osborne in 2013 schreven?
MIS NIKS: Abonneer je op de gratis Personeelsnet-nieuwsbrief
Mensen productiever met robotica
Ook de knappe koppen van de WRR weten het niet. Zij vermoeden dat niet de helft van het werk zal verdwijnen, omdat er ook nieuwe banen bij komen. De wetenschappers denken wel dat de aard van ons werk zal veranderen.
Als het aan het wetenschappelijk instituut ligt, gaan we niet zoveel mogelijk mensen vervangen door robots, maar gaan we mensen met robotica productiever maken.
Ook hoger opgeleiden bedreigd
Eén van de interessantste bijdragen in de WRR-publicatie 'De robot de baas' is van voormalig WRR-medewerker Casper Thomas.
In zijn essay constateert hij dat de robotisering niet alleen de laagopgeleiden raakt. Ook veel universitair geschoolden merken dat hun baan niet veilig is "nu software, automatisering en voorspellende algoritmen in rap tempo kundiger worden".
Volgens de Duitse economoom Dalia Marin zijn "intelligente machines bezig het werk van geschoolde mensen zoals advocaten, dokters, professors en journalisten over te nemen".
Onderwijs géén garantie
Thomas constateert dat experts twijfelen over de vraag "of onderwijs nog wel een probaat middel is om mensen te wapenen tegen voortschrijdende technologie die arbeid als bron van inkomsten bedreigt". Volgens hen is er een omslagpunt bereikt. "Een diploma maakt je niet langer onmisbaar."
En "hoogopgeleid zijn is geen garantie meer voor het vinden van goedbetaald werk".
Geen nadruk op technische vaardigheden
Met de komst van de robot ontstaat een nieuwe taakverdeling tussen mens en machine. De mens zal specifieke taken delegeren aan de robot. Wat moet dat betekenen voor ons toekomstige onderwijs?
Opvallend is dat de experts die Thomas las en sprak niet de nadruk leggen op technische vaardigheden. "Probeer de robots niet de verslaan op hun terrein, maar verleg de strijd naar een terrein waar machines niet kunnen komen."
Creativiteit en sociale vaardigheden
Beroepen die volgens Frey en Osborne de minste kans maken om weggerobotiseerd te worden, zijn banen die creativiteit vereisen, die draaien om het verzinnen van nieuwe ideeën/producten en banen die gebaseerd zijn op sociale interactie.
Voor wie wil inschatten of er achter hem al een machine klaar staat om zijn werk over te nemen, heeft de BBC - op basis van het onderzoek van Frey en Osborn - een tool ontwikkeld, die per beroep berekent hoe groot de kans is dat robots dit werk binnen 20 jaar overnemen.
Meer kennis van de mens
De opmars van slimme machines vraagt niet dat we nog meer weten van die machines, maar dat we meer kennis hebben over de mens zelf. "Menselijk werk in een roboteconomie vereist de vaardigheden die een robot moeilijk kan ontwikkelen, zoals creativiteit, empathie en sociale vaardigheden."
Maar dat is niet het hele verhaal. Er zijn ook taken die robots misschien nog wel kunnen uitvoeren, maar die we toch liever aan mensen laten. "Er zijn belangrijke kenmerken die de mens tot mens maken, en waar behoefte aan zal blijven. Hoe groter het belang van intermenselijk contact is voor een baan, hoe kleiner de kans is dat die wordt verdrongen door automatisering."
Comeback van de alfa's
"De meest waardevolle mensen worden diegenen die technische kennis kunnen combineren met de vaardigheden en gevoeligheden die je leert in de geesteswetenschappen", aldus Geoff Colvin, die Thomas citeert in zijn essay. Volgens deze econoom zal het tweede machinetijdperk een verrassende comeback betekenen van de alfa's, van de mensen die een opleiding hebben gevolgd in sociale wetenschappen, geesteswetenschappen en kunsten.