Medezeggenschap en OR

De Ondernemingsraad voert namens het personeel overleg met de werkgever. De OR bewaakt vooral de personeelsbelangen, maar let ook op het belang van de organisatie. De rechten van de OR staan in de Wet op de Ondernemingsraden. Wie de OR voldoende ruimte geeft en op een volwassen manier bij voorgenomen maatregelen betrekt, krijgt daar meestal veel vertrouwen en inzet voor terug.

• Onderzoek: Jongeren vertrekken bij morele mismatch met werk

  Jongvolwassen werknemers (tot 34 jaar) vinden de juiste maatschappelijke visie van hun werkgever heel belangrijk. Bijna tweederde overweegt zelfs op te zeggen wanneer deze visie niet overeenkomt met hun eigen waarden. Jonge leidinggevenden ervaren ook ‘morele stress’ door de spanning tussen hun eigen opvattingen en de visie van hun werkgever. Bijna de helft van hen is terughoudend om openlijk te spreken over hun maatschappelijke betrokkenheid, uit angst voor kritiek van de werkgever. Voor werkgevers biedt dit een kans om jongere werknemers te betrekken bij de sociaal-maatschappelijke doelen van de organisatie.

• Diversiteitsbeleid en inclusief HR-beleid, dilemma’s en mogelijkheden

  Organisaties die een inclusief personeelsbeleid willen voeren en diversiteit bevorderen, zouden daarvoor (bijzondere) persoonsgegevens van medewerkers moeten verwerken. Daar is geen harde wettelijke basis voor. Een breed, inclusief HR-beleid is wellicht een betere optie. Hier vindt u een overzicht van dilemma’s en mogelijkheden.

• Ondernemers en vakbonden kritisch op kabinetsplannen voor 2025

  De plannen van het kabinet Schoof, gepresenteerd tijdens Prinsjesdag 2024, roepen gemengde reacties op vanuit ondernemersorganisaties, vakbonden en planbureaus. Hoewel er positieve geluiden zijn over het stimuleren van werken en lastenverlichting, uiten zowel VNO-NCW en MKB-Nederland als FNV en CNV zorgen over de effecten van bezuinigingen op innovatie, arbeidsvoorwaarden en koopkracht. Kritiek is er ook op de langetermijnvisie, waarbij zowel de ondernemers als vakbonden vrezen dat essentiële problemen niet voldoende worden aangepakt.

• Werkgevers wijzen hoge looneis en kortere werkweek af

  Voorafgaand aan Prinsjesdag hebben de grootste Nederlandse vakbonden bekend gemaakt wat zij voor werknemers willen regelen in de cao’s van 2025. De looneis voor volgend jaar ligt tussen de 3,5 en 7 procent, terwijl de vakbonden ook een volledig doorbetaalde werkweek eisen tussen de 30 en 32 uur. Werkgeversvereniging AWVN vindt deze inzet voor de cao-onderhandelingen een ‘risico voor de economie’ en kwalificeren de wens voor een kortere werkweek als ‘absurd’. Nederlandse bedrijven zullen daardoor aan concurrentiekracht inboeten, vreest de AWVN.

• Vakbonden eisen kortere werkweek en 3,5 tot 7% meer loon in 2025

  De grootste vakbonden van Nederland, de FNV en het CNV, hebben hun looneisen en arbeidsvoorwaardenagenda’s voor 2025 bekendgemaakt. Dat doen ze traditiegetrouw voorafgaand aan Prinsjesdag. Beide bonden leggen de nadruk op verbetering van de koopkracht, meer zekerheid op de arbeidsmarkt en een betere balans tussen werk en privé. Ze willen de volledige werkweek significant inkorten, maar verschillen wel in hun benadering en prioriteiten.

• Gelijke beloning in EU Richtlijn, uitleg en actieplan voor HR

  In de Europese Unie gaan gelijke regels gelden voor transparante beloning om loondiscriminatie te bestrijden en de loonkloof tussen mannen en vrouwen in de EU dichten. De richtlijn zal waarschijnlijk rond 2025 in Nederland worden ingevoerd, maar HR moet zich nu al voorbereiden op de gevolgen hiervan.

  

  Handout gelijke beloning en functiewaardering +2

• Nog maar 15 procent werknemers is lid van een vakbond

  Volgende week, vlak voor Prinsjesdag, presenteren vakbonden weer hun looneisen voor het komende jaar. Deze 'poldertraditie' past in het overlegstelsel over arbeidsvoorwaarden in Nederland. Maar de vakbond vergrijst, waardoor steeds minder werknemers lid zijn van een vakbond. Hierdoor dreigt het fundament onder de polder aan één kant te verzakken.

• Cao-lonen gaan in juli 2024 omhoog, bonden eisen behoud koopkracht

  De lonen die in cao’s zijn afgesproken in juli 2024, zijn gestegen naar gemiddeld 5 procent. Deze stijging ligt iets hoger dan de gemiddelde loonafspraken van de voorgaande maanden mei en juni. Vakbonden weten met succes hogere lonen af te spreken, omdat zij de koopkracht willen behouden voor hun leden in tijden van stijgende inflatie. Het is daarom onduidelijk of de dalende trend in loonafspraken nog steeds aanhoudt. Die trend werd eerst nog sinds de zomer van 2023 waargenomen.

• FNV wil AOW-leeftijd terug naar 65 als regeling vroegpensioen uitblijft

  Een nieuwe regeling voor vroegpensioen komt maar niet van de grond, terwijl de bestaande regeling voor zware beroepen eind 2025 afloopt. Vakbond FNV is dat nu zó zat, dat de bond dreigt het pensioenakkoord op te breken en de AOW-leeftijd terug te draaien naar 65 jaar. Dat hebben werkgevers en de overheid dan aan zichzelf te danken, stelt de FNV, want zij komen eerdere afspraken niet na.

• Ontslag: opzegverboden

  In een aantal gevallen mag de werkgever de arbeidsovereenkomst van een werknemer niet beëindigen, omdat een zogeheten opzegverbod geldt. Hier vindt u een overzicht over opzegverboden in relatie tot de wet. Sinds augustus 2022 zijn meer opzegverboden van kracht.

• FNV: optreden tegen ongewenst gedrag, ook bij bedrijfsuitjes

  Vakbond FNV roept op tot strengere regels om werknemers te beschermen tegen grensoverschrijdend gedrag. De vakbond stelt voor om de Arbowet aan te scherpen met een verplichte gedragscode, inclusief sancties en meldmogelijkheden. Daarnaast wil de vakbond dat seksueel grensoverschrijdend gedrag tijdens bedrijfsuitjes en zakenreizen expliciet strafbaar wordt gesteld in het strafrecht, ongeacht de locatie.

• Puntensysteem vroegpensioen: oplossing voor zware beroepen?

  In de Rotterdamse haven heeft vakbond FNV een puntensysteem geïntroduceerd waarmee werknemers in zware beroepen eerder met pensioen kunnen. Voor zwaar werk en afwijkende werktijden worden punten toegekend, waarmee werknemers eerder kunnen stoppen met werken. FNV wil dit model nu ook uitbreiden naar andere sectoren. Deelnemende werkgevers hadden aanvankelijk zorgen over de kosten, ook uit vrees dat weer een dure algehele VUT-regeling zou ontstaan. Maar zij tonen zich nu gematigd positief over het puntensysteem.

• Minder werknemers vallen onder cao: nadenken over alternatieven?

  De cao is al jarenlang de hoeksteen van het Nederlandse poldermodel. De afgelopen tien jaar is het echter minder vanzelfsprekend geworden dat werknemers onder een cao vallen. Het aandeel werknemers dat onder een cao valt, neemt af, terwijl het aantal zzp'ers blijft groeien. Momenteel worden de arbeidsvoorwaarden nog maar voor drie op de vijf werkenden in Nederland in een cao geregeld. Volgens cao-deskundige Giel Schikhof wordt het dan ook “tijd om na te denken over alternatieven voor het Nederlandse stelsel van collectieve arbeidsverhoudingen.”

• Reorganisatie: schema flankerend beleid met HR-instrumenten

  Afhankelijk van het reorganisatietraject en het doel van de reorganisatie, kunt u specifieke HR-instrumenten inzetten bij de reorganisatie inzetten als flankerend beleid. In dit schema ziet u welke HR-instrumenten passen bij doel en soort van de reorganisatie.

  

  Reorganisatie: schema flankerend beleid en HR-instrumenten

• Rechtse kiezers willen vroegpensioen, bond dreigt met staking

  Eind 2025 lopen afspraken af die het mogelijk maken om mensen met zwaar werk eerder te laten stoppen met werken. Na die tijd moeten werkgevers weer een RVU-boete betalen en is het financieel niet houdbaar meer om eerder met pensioen te gaan. Nadat het nieuwe kabinet is aangetreden, moeten er daarom snel afspraken worden gemaakt over de voortzetting van het vroegpensioen voor mensen met zwaar werk, vindt vakbond FNV. Er staat weliswaar niets over in het hoofdlijnenakkoord van de coalitiepartijen, maar acht van de tien mensen in hun achterban ondersteunt dit standpunt. Werkgevers vrezen voor een 'nieuwe cultuur van vroegpensioen.'

• Hoe en wat van de Regeling vervroegd uittreden (RVU)

  Eind 2025 loopt de regeling voor vroegpensioen af, waarmee werknemers met zwaar werk drie jaar voor hun AOW-leeftijd kunnen stoppen met werken. Als deze regeling niet wordt verlengd, moeten werkgevers weer een strafheffing betalen als zij werknemers met vroegpensioen sturen.

• Een derde heeft geen verplichte OR, controle aangescherpt

  Van de OR-plichtige ondernemingen heeft geen 31 procent geen ondernemingsraad (OR). Dat moet veranderen, vindt de minister van SZW, want een OR die goed functioneert, zorgt voor verbinding en dialoog tussen directie en de werkvloer. Dat is belangrijk voor bedrijven die economische gezond willen blijven. De minister kondigt daarom beleidsmaatregelen aan om de naleving van de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) te bevorderen. Zij wil dat beter wordt gecontroleerd of bij ondernemingen de verplichte OR aanwezig is en daadwerkelijk functioneert.

• Hybride werken invoeren: voor- en nadelen, adviezen en maatregelen

  Hoe gaan we in Nederland verder met hybride werken en wat moet daarvoor worden geregeld? De SER, het adviesorgaan van werkgevers, vakbonden en kroonleden, heeft daarover een omvangrijk rapport geschreven. Hybride werken heeft zeker voordelen, maar het moet wel in goed overleg met het personeel worden ingevoerd.

  

  SER-rapport Hybride Werken

• Coalitieplannen: positief voor ondernemers of aanval op de vakbond?

  Het hoofdlijnenakkoord van de nieuwe coalitiepartijen heeft positieve uitgangspunten, stellen ondernemersorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland. Zij willen graag met het aanstaande kabinet en de vakbonden afspraken maken om het ondernemersklimaat verder te versterken en gericht te investeren in de regio. Maar of de vakbonden daar veel zin in hebben, is de vraag. Want vakbond FNV ziet in het akkoord een ‘aanval op solidariteit, op ambtenaren en op de vakbond.’

• Mag je met camera’s toezicht houden op werknemers?

  Ze zijn overal om ons heen en het worden er ook steeds meer. Ze zitten verborgen in deurbellen, auto’s en huishoudelijke apparaten. En camera’s verschijnen ook steeds vaker ook op de werkvloer. Wie in een winkel werkt, bij een bank, of in de horeca weet al dat je als werknemer overal in de gaten kan worden gehouden. Maar er hangen soms ook camera’s op plekken die minder bekend zijn. Meestal uit veiligheidsoverwegingen, maar ook wel om diefstal op te sporen of om te bekijken of werkprocessen goed verlopen. Werkgevers mogen dat doen, maar er zijn wel strenge regels voor het toezicht dat je met camera’s mag houden op het werk.

• Hoogste loonstijging, maar ook meeste stakingen in 2023

  Vorig jaar was een uitzonderlijk jaar op sociaal-economisch gebied. Want het bedrijfsleven werd geconfronteerd met de meeste stakingen sinds 50 jaar. Verder waren er forse loonstijgingen, vooral vanwege hoge inflatiecijfers die het heel moeilijk maakten om de loonstijging enigszins te dempen.

• Beloningsbeleid, rapporteren over beloning bij meer dan 100 werknemers

  Er zijn Europese regels voor gelijke beloning, die gelden voor organisaties vanaf 100 werknemers. De EU-richtlijn wordt vertaald in een Nederlandse wet voor transparantie over gelijke beloning. Hierin is ook een duidelijke rol vastgelegd voor vakbonden en de ondernemingsraad. HR-afdelingen doen er goed aan om zich alvast voor te bereiden op de invoering van de wet.

• Cao-lonen weer veel hoger dan inflatie, maar trend lijkt dalend

  De lonen die in cao’s worden afgesproken, zijn opnieuw veel hoger dan de prijsontwikkeling. In februari 2024 steeg de inflatie met 2,8 procent, terwijl voor nieuwe cao’s afspraken zijn gemaakt over loonstijgingen die gemiddeld op 6,2 procent uitkomen. Dat laatste percentage is weer hoger dan in januari en de loonafspraken zijn ook nog steeds veel hoger dan in de afgelopen veertig jaar. Wel lijkt de piek van 2023 toch echt voorbij.

• CNV: geen concurrentiebeding bij ontslag in proeftijd en faillisement

  Vakbond CNV heeft grote bezwaren tegen een onderdeel van het wetsvoorstel dat de toepassing van het concurrentiebeding wijzigt. Want bij ontslag tijdens proeftijd, en bij faillissement van het bedrijf, blijft de werknemer volgens het wetsvoorstel gebonden aan het concurrentiebeding. Dat is ‘onnodig duperend’ voor duizenden werknemers, vindt de vakbond.

• Moet u een arbeidsinspecteur zomaar binnenlaten?

  ‘De Arbeidsinspectie stelt een onderzoek in’. Deze mededeling horen we meestal als er een ongeval is gebeurd bij een bedrijf. Maar wat doet de Nederlandse Arbeidsinspectie eigenlijk? En als er een arbeidsinspecteur bij u op de stoep staat, moet u die dan zomaar binnenlaten om bij u rond te snuffelen? De kans dat u een bezoek krijgt is misschien niet zo groot, maar als de arbeidsinspecteur langskomt zult u merken dat deze veel van u mag eisen.

• CSRD: Verplichte duurzaamheidsrapportage, ook over werknemers

  De Europese Raad heeft eind 2022 de richtlijn voor duurzaamheids­rapportage door ondernemingen goedgekeurd, onder de afkorting CSRD. Op grond van deze Europese richtlijn, moeten grote ondernemingen gedetailleerde informatie over duurzaamheid gaan publiceren. Onder de duurzaamheidsdoelen vallen ook aspecten die HR raken, zoals het welzijn van werknemers en discriminatie op de werkvloer.

• Minimumloon: werkgever mag toeslagen en fooien soms optellen bij lager basisloon

  Het wettelijk minimumloonbedrag is de laatste jaren flink omhoog gegaan en dat is voor sommige werkgevers moeilijk op te brengen. Daarom leeft de vraag wat er eigenlijk allemaal meetelt voor het minimumloon. Het ministerie van SZW ziet graag dat het basisloon in cao’s al voldoet aan de WML-norm. Maar, strikt genomen, mogen werkgevers een lager loonbedrag geven en dat aanvullen met inkomsten uit ploegendienst, fooien of overwerk. Als het totaal dan optelt tot het minimumloonbedrag, voldoen zij aan de voorwaarden van de wet. Uit oogpunt van goed werkgeverschap, verdient dit arbeidsvoorwaardenbeleid geen aanbeveling. En in een krappe arbeidsmarkt zal het lastig zijn om personeel hiermee te vinden en te binden.

• Grootste cao-loonstijging in 40 jaar, werkgevers waarschuwen

  De cao-lonen stegen in 2023 met 6,1 procent ten opzichte van 2022. Dat is bijna een verdubbeling vergeleken met het jaar ervoor, toen de lonen nog met 3,2 procent stegen. Deze cao-loonstijging is de grootste in ruim veertig jaar tijd. Werkgevers wijzen op de negatieve gevolgen hiervan, want zij stellen hierdoor investeringen uit, òòk investeringen in personeel.

• In de knel na overlijden van naaste: ‘wettelijk rouwverlof nodig’

  Iedereen krijgt helaas ooit te maken met het overlijden van een partner, ouder of kind. Dat betekent in eerste instantie veel organiseren, maar daarna volgt een periode waarin je ruimte moet vinden om te rouwen. Maar rouwverlof is in Nederland niet wettelijk geregeld en dus zijn werknemers afhankelijk van afspraken in de cao of het personeelshandboek. In de meeste gevallen heeft de werknemer wel recht op enkele dagen bijzonder verlof, maar de verschillen per sector zijn groot. Zo zijn er nog cao’s waar je soms maar één dag rouwverlof krijgt als je kind overlijdt! Een kwart van de werknemers ervaart ook weinig steun van de werkgever en veertig procent vindt dat er onvoldoende mogelijkheden zijn om het verlies van een naaste te verwerken.

• Staking en collectieve actie: valkuilen en mogelijkheden

  Staken is een fundamenteel recht in Nederland, maar het stelt werkgevers voor de nodige problemen. Voorzichtigheid is geboden bij optreden tegen actievoerende werknemers. U mag ook niet zomaar loon inhouden of vervangend personeel inhuren. De valkuilen en mogelijkheden op een rij.

• 8 aanbevelingen voor nieuw Arbostelsel: RI&E verplicht melden

  Het is niet echt slecht gesteld met de arbeidsomstandigheden in Nederland, maar er is wel ruimte voor verbetering. Het belangrijkste middel daarvoor is de Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Deze is verplicht, maar minder dan de helft van de bedrijven werkt met dit belangrijke instrument. Daarom zouden bedrijven hun RI&E verplicht moeten melden bij de Arbeidsinspectie. Dit is maar één van de aanbevelingen die de Sociaal Economische Raad (SER) doet om de arbeidsomstandigheden binnen bedrijven te verbeteren. Personeelsnet geeft hier een overzicht.

• Personeel staakt: wat kunt u er aan doen en wat is de rol van HR?

  Werknemers zijn de laatste tijd opvallend stakingsbereid en dat zorgt voor wind in de zeilen bij de vakbonden. Staken is een fundamenteel recht in Nederland, maar het stelt werkgevers voor de nodige problemen. Want hoe hou je het bedrijf aan de gang, mag je vervangend personeel inhuren en kun je misschien ook optreden tegen stakende werknemers? Personeelsnet zet voor HR de do's en don'ts bij stakingen op een rij.

• Monitoring zorgt voor weerstand bij werknemers, maar er zijn alternatieven

  Hoewel de privacywetgeving streng is, worden toch vier van de tien werknemers met software gemonitord door hun werkgever. Ruim de helft vindt de controle vervelend en zou willen dat ze die uit kunnen zetten. Driekwart van de werknemers die in de gaten worden gehouden, is door HR voorgelicht over de monitoring. Maar 22 procent heeft niets over hun rechten gehoord, terwijl dat van de wetgever wel moet. Werkgevers en HR moeten goed nadenken over het doel dat ze willen bereiken met monitoring. Afhankelijk daarvan, zijn er verschillende alternatieven.

• Ondernemingsraad: Geheimhoudingsplicht opleggen

  Het opleggen van geheimhouding aan de OR is een bijzondere activiteit, waar u terughoudend mee moet zijn. De reden voor het opleggen van een geheimhoudingsplicht moet goed uitlegbaar zijn.

• Loonstijging in cao’s is nu al drie keer zo hoog als in 2021

  De strijd om hogere lonen zorgt voor moeizame onderhandelingen aan de cao-tafels. Vakbonden beginnen hun onderhandelingen met de eis om ten minste de inflatie te compenseren, maar dat stuit op verzet van werkgevers die de loonruimte niet hebben voor grote loonstijgingen. Toch loopt de loonsverhoging in afgesloten cao’s gestaag op. Zo was de loonstijging in 2021 gemiddeld nog 2,1 procent, terwijl in 2023 een gemiddelde loonstijging is afgesproken die liefst drie keer zo hoog is, namelijk 6,3 procent.

• Strijd om de lonen: ‘krokodillentranen’ of ‘oprechte zorgen’?

  Het zijn zorgelijke tijden voor werknemers én werkgevers door hoge prijzen voor energie en grondstoffen, gecombineerd met laag vertrouwen en achterblijvende productiviteit. Vakbonden krijgen opmerkelijk veel steun van werknemers voor hun acties om hogere lonen af te dwingen en dat baart werkgevers zorgen. Zij roepen op tot constructief overleg aan de cao-tafels om ‘het verdienvermogen van Nederland op peil te houden.’ Maar vakbond CNV vindt dat de werkgevers ‘krokodillentranen huilen' omdat het geld bij veel bedrijven ‘tegen de plinten klotst’.

• Urenuitbreiding mislukt, want werkgever schuift liever met kleine contracten

  Het tekort op de arbeidsmarkt zou volgens deskundigen verdwijnen als deeltijders maar meer uren zouden gaan werken. Maar van de deeltijders die aan hun baas vragen of ze langer kunnen werken, krijgt 44 procent het antwoord dat dit niet kan. Volgens vakbond FNV werken bedrijven namelijk liever met vele kleine contracten, zodat ze flexibeler met mensen en roosters kunnen schuiven. Maar als bedrijven ‘alleen kunnen draaien op goedkoop flexwerk, is daar geen plaats meer voor in Nederland’, stelt de vakbond.

• Werkoverleg: praktische handleiding

  Werkoverleg hoeft niet tijdrovend te zijn, als u het maar praktisch aanpakt. Met deze handleiding en de handige voorbeeldagenda met afsprakenlijst, zet u werkoverleg voortaan effectief in.

  

  Voorbeeldagenda werkoverleg met afsprakenlijst

• Op weg naar nieuw pensioen voor iedereen: Wijzigingen voor werkgevers

  Nu de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel nadert, komen er ook twijfels of dat wel goed zal gaan en of de vernieuwing ook een verbetering is. In het pensioenakkoord is wel afgesproken dat meer mensen toegang moeten krijgen tot een pensioenregeling, maar daar was de afgelopen jaren weinig aandacht voor. Maar oppositiepartijen PvdA en GroenLinks eisen dat alle werkenden pensioen kunnen opbouwen. Het moet voor kleine werkgevers daarom mogelijk worden om een eenvoudige standaard pensioenregeling voor het personeel af te sluiten. Ook moeten werknemers op de loonstrook worden gewaarschuwd als zij géén pensioen opbouwen. Personeelsnet geeft hier een overzicht van de achtergronden en van de wijzigingen voor werkgevers door het huidige pensioenoverleg.

• FNV wil dat lonen zo’n 12 procent stijgen in 2023: ‘er is een loongolf nodig’

  We kunnen er elk jaar de klok op gelijk zetten: de dag voor Prinsjesdag, presenteert vakbond FNV traditiegetrouw zijn arbeidsvoorwaardennota met de looneis voor het komende jaar. De FNV zal bij de cao-onderhandelingen in 2023 van werkgevers eisen dat zij de volledige inflatie van zo’n 12 procent gaan compenseren. Daarbij zal de bond ook inzetten op automatische prijscompensatie en een minimumloon van 14 euro. Het zijn 'extreme tijden' en daarom is volgens de bond ‘een loongolf nodig, omdat mensen hun koopkracht als sneeuw voor de zon zien verdwijnen.’